اصطلاحات حقوقی املاک
اجاره اشخاص
در اجاره اشخاص کسی که اجاره می نماید مستاجر و کسی که مورد اجاره واقع می شود اجیر و مال الاجاره اجرت نامیده می شود۔ (ماده 512 قانون مدنی)
آپارتمان
به معنی قسمتی از عمارت، مرکب از چند اتاق و ضمائم آن
ابراء
عبارت از این است که از حتی خود به اختیار صرف نظر نماید۔ (ماده ۲۸۹ قانون مدنی)
آشکوب
سقف بام هر طبقه از بنا منظور از آن یک طبقه در خانه است
اتحادیه
شخصیتی حقوقی است که از افراد یک یا چند صنف که دارای فعالی یکسان یا مشابه اند، برای انجام دادن وظایف و مسئولیت های مقرر در قانون نظام صنفی تشکیل می گردد.
آگهی تحدید حدود اختصاصی
املاکی که به واسطه عدم حضور مالک یا جهات دیگر تحدید عمومی نشده یا به اصطلاح از تحدید خارج شده باشد در صورتی که به استناد تبصره ذیل ,ماده ۱۵ قانون ثبت نتوان آنها را تحدید عمومی نمود در این صورت به درخواست مستدعی ثبت یا قائم مقام قانونی او و هزینه شخصی وی با ذکر علت می توان نسبت به آن ملک تحدید حدود اختصاصی بعمل آورد آگهی اختصاصی جنبه استثنایی دارد.
اراضی دولتی
اراضی دولتی اعم از ثبت شده و ثبت نشده دایر و بایر عبارت است از : الف :اراضی موات، ب: اراضی که به نحوی از انحا به دولت منتقل شده است اعم از طریق اصلاحات اراضی، خالصه، مجهول المالک و غیره ج: اراضی متعلق به دولت که در اختیار اشخاصی حقیقی و حقوقی یا مؤسسات دولتی قراردارد و به علت عدم استفاده یا عدم اجرا مفاد قرارداد به دولت برگردانده شده است.
اجاره بها
پولی که مستأجر بابت کرایه خانه یا دکان به مالک یا مؤجر می دهد(مالاجاره هم گفته می شود)
اجاری
منسوب به اجاره ، اجاره ای، خانه و ملکی که به اجاره داده شود
احاله
احالت،حواله کردن، حواله دادن، محول کردن، امری را به عهدة کسی گذاشتن.
اطفاء
خاموش کردن، فرو نشاندن آتش.
اعتبارنامه
نوشته ای که از طرف انجمنی یا اداره ای به کسی داده می شود و در آن شغل و مقام یا راستی و درستی و امانت وی گواهی می شود.
اجاره
عقدی است که به موجب آن مستأجر مالک منافع عینی مستأجره می شود، اجاره دهنده را موجرو اجاره کننده را مستأجر و مورد اجاره را عین مستأجرگویند. (ماده ۴۶۶ قانون مدنی)
املاک اداری
فقط املاکی هستند که دارای پروانه یا گواهی پایان ساختمان با ذ کر ( کاربری، اداری) هستند .
اجازه
اظهار رضایت شخصی که قانون رضایت او را منشاء تأثیر عقد دانسته که از دیگری صادر شده است این رضایت باید بعد از عقد باشد، به عبارت دیگر رضایت بعد از عقد نامیده می شود.
اجرت المسمی
مالک و مستأجر در تعیین میزان اجاره آزادی دارند،اجاره ای که این گونه مورد توافق قرار گیرد و در اصطلاح حقوق اجرت المسمی نامیده می شود. اجرت المسمی همان اجاره بهاست.
اجرت المثل
اگر کسی از مال دیگری منتفع و عین مال باقی باشد و اجاره بهایی در مدت انتفاع تعیین نشده باشد، آنچه که بابت اجرت منافع استیفا شده به صاحب مال مزبور بدهد، اجرت المثل نامیده می شود۔ (ماده 494 قانون مدنی )
اذن
اعلام رضایت مالک (یا رضایت کسی که قانون برای رضایت او اثری قایل شده است) برای انجام دادن یک عمل حقوقی قبل از عقد درواقع اذ ن،ااعلام رضایت پیش از عقد است۔ .
اراضی آیش
به اراضی می گویند که زمین های دایری است که به صورت متناوب طبق عرف محل برای دوره معین بدون کشت بماند ( آیین نامه اجرایی لایحه قانونی واگذاری و احیاء اراضی مص.به سال 1359 شورای انقلاب)
ارزش معاملاتی
اداره دارایی همه ساله ارزش معاملاتی زمینی و ساختمان را در هر محل منطقه جغرافیایی از نظر موقعیت مکانی و این که آیا در بر کوچه و خیابان۔ واقع گردیده یا نه، با در نظر گرفتن سایر معیارهای موجود برآورد نموده و مراتب را به کلیه ی دستگاه های ذیربط اعلام می نماید
اعلام حضور خریدار
درصورتی که فروشنده متعهد به تحویل مورد معامله می شود، خریدار در صورت عدم حضور فروشنده می تواند با حضور در دفترخانه با ارائه اصل قرارداد و احتمالا اصل چک های موجود به صورت کتبی در سردفتر بخواهد که مراتب عدم حضور فروشنده را گواهی کند.
اعلام حضور فروشنده
در صورتی که خریدار ضمنی قرارداد مقرر بوده است که در دفترخانه حاضر شود و مابقی ثمن را در دفترخانه بپردازد، فروشنده می تواند به صورت کتبی از سردفتر بخواهد که گواهی حضور فروشنده را تسلیم وی کند.
احراز حدود اختیارات وکلا
مستنبط از ماده 669 قانون مدنی هرگاه دو یا چند وکیل از جانب فروشنده تعیین و یکی از وکلا معامله را انجام دهد، وکیل مذکور ملزم به اجرای مفادقرارداد نیست و خریدار فقط می تواند از دادگاه الزام وکیل امضاء کننده را مبنی بر استرداد وجوه پرداختی تقاضا کند.به همین دلیل قبل از انعقاد قرارداد حدود اختیارات وکیل بررسی شود. (مستبنط از مواد ۶۶۳و ۶۶۴ و ۶۶۵ قانون مدنی)
املاک فاقد کاربری
در ضوابط شهرداری برای بعضی از املاک کاربری تعیین نمی شود و لذا هیچ گونه اقدام قانونی در جهت احداث بنا در این نوع املاک نمی توان انجام داد از آن جا که نظر شهرداری، در مورد این نوع املاک تا زمانی تعیین کاربری مشخصی نیست لذا این نوع املاک دارای ارزش مشخصی نمی باشند و قابل ارزیابی نیستند۔
اصطلاحات و شروط در قرارداد
الف : وقتی در یک متن قرارداد در چند جا به یک معنی نیاز است باید از یک کلمه یا اصطلاح واحد که آن معنی را می دهد در همه جای متن استفاده نمود، نه کلمات و اصطلاحات مترادف آن ب: شروطی که در متن قرارداد ذکر می شود بایستی صحیح قید شود در غیر این صورت احتمال ایجاد دعاوی متعدد از آن خواهد شد.
امتناع از نوشتن متن چک های طرفین قرارداد
تنظیم کننده قرارداد، متن چک های بابت پرداختن هریک از طرفین معامله به دیگری چون خارج از حدود اختیار وی بوده و یا اساساً چنین اجازه و اختیاری از سوی امضاء کننده به وی داده نشده و موضوع می تواند مصداق جعل سند ماده ۵۲۳ قانون مجازات اسلامی طبق ماده ۵۲۳ قانون قرار گیرد و سفید امضاء پیش می آید که طبق ماده ۶۷۳ قانون مجازات اسلامی سوء استفاده از سفید امضاء را به عنوان یکی از مصادیق خیانت درامانت جرم تلقی و مستوجب کیفر دانسته و چنانچه منتسب الیه سند، مدعی سفید امضاء بدون سند باشد و امضاء را منتسب به خود بداند ولی مندرجات سند را مورد انکار قرار دهد با اجتماع شرایطی این انکار قابل پذیرش خواهد بود.
اطمینان از ثبات مالکیت
خریدار در زمان انجام معامله باید مطمئن شود، ملک توصیف یا در رهن نیست، مصادره نشده و فروشنده ممنوع المعامله نگردیده است، برای حصول این اطمینان الف: از طریق دفترخانه ممنوعیت قابل استعلام است۔ ب: می توان عدم توقیف یا رهنی بودن ملک، موات بودن و یا مصادره آن را از مرجع ثبتی استعلام نمود۔
انحلال قراردادها
انحلال قراردادها به سه شکل انجام می گیرد الف: فسخ انحلال قرارداد با یکی از طرفین عقد انجام می گیرد. ب: انفساخ: انحلال قهری قرارداد که بدون طرفین و به طور خود به خود صورت می گیرد مانند انفساخ عقد وکالت به فوت یکی از طرفین ( ماده 924 قانون مدنی ) پ: اقاله: انحلال قرارداد با تراضی و توافق طرفین عقد انجام می گیرد و در بند ۲ ماده ۲۶۴ قانون مدنی در زمره اسباب سقوط تعهدات برشمرده است اما ازآنجا که اقاله از نظر تراضی طرفین، شبیه به عقد است، لذا شرایط اساسی صحت معاملات در آن لازم الاجرا است.
ارز یافت
نتیجه ای که از ارزیابی به دست آمده است، ارزش خانه و ملک را ارزیافت گویند۔
ارخ
نهر و گذر در زبه آن ترکی را ارخ گویند
ارماء
زمینی خاکی و تهی
اجر نما
دیواری که به گچ نوع آن اندوده و با خطوطی منتظم، شکل دیوار آجرین بدان |داده باشد
ابدال
یعنی فروختن عین موقوفه به قصد خریدن مال دیگر به جای آن، که مال خریداری شده از بهای عین فروخته شده قهراً و با شرط وقف اول، وقف خواهد بود و استبدال، عبارت است از معاوضه عین موقوفه یا عین دیگر. جنس تحویل به آنها
احداث
ایجاد اعیانی در زمین، یا به وجود آوردن وضعیت جدید در آن
احضارنامه
ورقهای که در آن دادگاه یا قاضی امر به حضور کسی, اعم از متهم یا مطلع یاگواه به دادگاه و مراجع قضایی کرده باشد. ضمانت اجرای تخلف از این امرجلب به دادگاه و به مرجع دستوردهنده است و مرادف احضاریه است. (مواد۹ تا ۱۱۱ قانون دادرسی کیفری و ۱۴۵ قانون دادرسی ارتش)
آثار بیع صحیح
طبق ماده ۳۶۴ قائون مدنی به قرار زیر است: ۱) به مجرد وقوع بیع، مشتری ملک مبیع و بایع، مالک ثمن می شود. ۲) عقد بیع بایع را ضامن درک مبیع و مشتری را ضامن دَرّک ثمن قرارمیدهد. ۳ عقد بیع بایع را به تسلیم عبیع ملزم میکند. ۴) عقد بیع، مشتری را به تادیه ثمن ملزم میکند.
اکراه
مصدر باب افعال به معنی مجبور شدن برای انجام کاری توسط شخص يا عاملی.
اسقاط
کسی که شرط فعلی به نفع او در عقدی برقرار شده، میتواند این حق را که به نفع اوست روی قاعده اسقاط حقوق، ساقط کند.
اسقاط کافه خیارات
فرمولی است که در اغلب اسناد عادی قدیم و اسناد کنونی در عقد مینویسند که با آن هرگونه خیار مسلم و غیر مسلم را ساقط میکنند تا عقد قوام و پایهای گیرد و از حالت تزلزل به حالت ثبات درآید.
اشتباه در شخص طرف عقد
الف:: اشتباه در خود طرف عقد مثل اینکه واهب، مال خود را به حسن هبه کند به تصور آنکه او منوچهر است. ب:: اشتباه در مشخصات طرف عقد. مانند اینکه موجرء خانه را به کسی اجاره بدهد به تصور اینکه او مجرد است و بعد معلوم شود که متاهل است. (ماده201 قانون مدنی)
اشتباه در صورت عریضه موضوع معامله
اگر مورد معامله عین معینی باشد و عرفاً مخالف با آنچه در قصد عقد خطور کرده است. از کار درآید (به علت اشتباه در تصور) آن اشستباه را اشتباه درصورت عریضه موضوع معامله گویند و این اشتباه عقد را باطل میکند. مثل اینکه کسی اشتباهاً کفشی زنانه را به جای کفش مردانه بخرد چه عرفاً کفش مردانه و زنانه دو ماهیت متغایر محسوب میشوند. اصطلاح بالا" در مقابل اشتباه در عوارض موضوع معامله بکار رفته است.
اقباض
رفع ید از موضوع معامله از طرف ناقل به نفع منتقل الیه، به طوری که منتقل الیه بتواند هر نوع تصرف که بخواهد در آن بنماید (مرادف تسلیم است) قبض فعل منتقل الیه است و اقباض فعل ناقل. چنان تسلیم فعل ناقل است و تسلیم فعل منتقل الیه. (ماده ۳۶۷ قانون مدنی)
اظهارنامه
نوشتهایست که مطابق مقررات قانونی تنظیم میشود و وسیله قانونی بیان مطالب است و اظهاریه هم گفته میشود. (ماده ۷۰۹ آیین دادرسی مدنی)
اموال
جمع مال است و مال فعلی ماضی از (میل) است به معنی خواستن و در فارسی هم به آن (خواسته گویند) و در آن چیزی است که ارزش مبادله را داشته باشد.
ایجاب
در قانون مدنی تعریفی از ایجاب وجود ندارد. در فقه هم نضبی نیست ولی فقها در عقود مختلف عقاید مختلف دارند. مثلاً در بیع قصد انشای بایع را ایجاب میدانند و عقیده دارند که باید ایجاب مقدم بر قبول باشد. در عقود اذنیه (عقد اذنی) مانند ودیعه هر چند که صاحب مال ایجاب کننده باشدء ولی عقیده دارند که در عقود اذنیه مانعی ندارد که ایجاب موخر از قبول باشد, در عقد صلح و نکاح عقیده فقها اینست که هریک از طرفین مبادرت و پیشدستی نماید و قصد خود را ابراز کندء قصد انشای او ایجاب است و از این جهت صلح غیر از بیع است. درست اینست که در عقدی نخستین قصدی که ابراز میشود ایجاب است (ماده ۱۸۳ قانون مدنی)
ایجاب و قبول
در پارهای از اصطلاحات مهجور، تعبیر دیگری از عقد است ولی در واقع ایجاب و قبول دو کاشف از دو قصد طرفین عقد است و خود این دو کاشف عقد نیستند., بلکه آن دو قصد عقد را تشکیل میدهند.
ایفاء
در مورد پرداخت دین بکار میرود (ماده ۲۶۴ قانون مدنی) و وفای به عهد هم متقارن به این مضمون است.
اصول
جمع اصل و ريشه را گویند. و در اصطلاح, علمی است که به وسیله آن مسائل فقهی و شرعی استنباط میگردد.
ابهام
مصدر باب افعال به معنی گنگ بودن و روشن و صریح نبودن.
احمال
مصدر باب افعال از ريشه طلق یعنی رها شده و بیمهار گردیده. میباشد.
اعیانی
در مقابل عرصه استعمال می شود و عرصه به زمین مملوک (زمینی که متعلق به مالکی است) گفته میشود و اعیانی، اموال غیر منقول موجود در آن زمین را گویند. مانند چاه قنات, خانه، درختان, استخر شنا و... (ماده ۹۴۷ قانون مدنی) استعمال کلمه (اعیانیها) اشتباه است.
اشتباه در موضوع عقد
اشتباهی است راجع به خود موضوع معامله, مثلاً بایع کتاب را به جای دفتر میفروشد (ماده ۲۰۰ قانون مدنی) برگرفته از قانون فرانسه.
اشتباه در نوع عقد
مواردی است که یک طرف عقدء عقد معینی را در نظر داشته باشد و طرف او عقد دیگری را. مثل اینکه شخصی مالی را به دیگری هبه کند و طرف به تصور اينکه او صلح کرده است اظهار قبول نماید. (ماده ۱۹۴ قانون مدنی)
اشتراک
الف:: به معنی آبونمان است. ب: : عباریت است از عنوان کلمهای که دارای معنی کلی است (ماننة انسان) یا کلمهای که دارای دو يا چند معنی است مانند باز و مهر.
اصل اسقاط حقوق
هرکس میتواند هر حقی راکه دارد اسقاط کند جز آنچه را که قانون منع کرده است (ماده ۹۵۹ قانون مدنی) بر اساس همین ماده معاملات سفهی باطل است.
اصل سند
در مقابل رونوشت سند استعمال میشود (سر فصل ماده ۳۰۹ دادرسی مدنی)
اصل صحت
به موجب اين اصل در عقود و ایقات فرضی, قانون بر صحت آنها است. مدعی فساد باید دلیل بر فساد اقامه کند. اصل صحت در معاملات (که اخذ عقود است زیرا معامله شامل نکاح نمیشود) در ماده ۲۲۳ قانون مدنی پیشبینی شده, ولی ملاک آن شامل همه عقود و ایقات است. از این معنی تعبیر به اصاله الصحه هم میشود.
اسم تجاری
نامی است که بازرگانان تحت عنوان نام تجارت میکنند و در حقیقت نام تجارتنخانه یا موسسه بازرگانی است.
امل
برای این که متعاملین اهل محسوب شوند. باید بالغ و عاقل و رشید باشد. (ماده ۲۱۱ قانون مدنی)
اسناد تجاری
طبق قانون تجارت ایران عبارتند از: ۱) برات ۲) سفته ۳) چک
اشباک
چاه را نزدیک یکدیگر کندن.
اشتباه
موجب بطلان عقد میشود. اگر در طرف مصالحه و یا در مورد صلح اشتباهی واقع شده باشد. صلح باطل است (ماده ۷۶۲ قانون مدنی) از طرفی قول عدم نفوذ در عقد. ناشی از اشتباه, سرنوشت عقد را در دست کسی میگذارد که میتواند آن را تنفید یا رد کند و اين, از مزایای عدم نفوذ برای مشتبه است. رضای حاصل در نتیجه اشتباه یا اکراه موجب نفوذ معامله نیست (ماده ۱۹۹ قانون مدنی)
اصالتا
از طرف خود و نه از جانب خود مقابل وکالتاٌ.
اصیل
1) طرف عقد فضولی (در عقد فضولی) را اصیل گویند (ماده ۲۵۲ قانون مدنی) این اصطلاح در مقابل عقد فضول استعمال میشود. 2) موکل را نسبت به وکیل اصیل گویند.
اعتراض نکول
اعتراضی است که بر اثر نوشتن نکول از طرف تأدیه کننده برات و سفته در هنگام رویت به عمل میآید (مواد ۲۹۳ و ۳۰۹ قانون تجارت)
اعیان
عبارت از عرشی مادی که ملحق و ملصق به غیر منقول، مخصوصاً زمینی باشد اعیان. جمع عین است. خانه، دکان, اشجار و حتی مجرای قنات مشمول تعریف اعیان است.
اخطارنامه
ورقه رسمی متضمن اخطار گویند.
ادعاء
(فقه - دادرسی) اصطلاح قدیمی است و مرادف دعوی است.
اراده باطنی
مدنی ) مرادف اراده حقیقی است ازابه خطور کرده در ضمیر را گویند، خواه مدلول ایجاب يا قبول کاملاً مطابق با آن باشد یا نباشد. در مقابل اراده ظاهری بکار میرود.
اباحه تملک
(فقه - مدنی) یعنی اجاره تملک. اين اجازه را گاهی مقنن مستقیماً میدهد (مانند اجازه تملک مباحات در ماده ۱۴۷ قانون مدنی) و گاهی ناشی از قصد انشای مالک است (مانند نثار مال در عروسی که صاحب جشن از طریق نثار اباحه تملک ماله به حضار میکند). همه اقسام اباحه تملک جایز و با لازم غالباً جایز میباشد.
اتحادیههای شهرداریهای ایران
اتحادبه شهرداریهای ایران که با عضویت کلیه شهرداریهای کشور تشکیل میگردد و در این اساسنامه اتحادیه نامیده می شود موسسهای است ملی و غیر سپاسی و دارای شخصیت حقوقی. (ماده ۱ از لایحه اساسنامه اتحادیه شهرداریهای ایران مصوب ۱۳۴۴/۱۱/۱۲)
اتحادیه شهرداریهای کشور
به منظور ایجاد همکاری بین شهرداریهای کشور و برقراری ارتباط با اتحادیههای بینالمللی شهرداریها سازمانی به نام اتحادیه شهرداریهای کشور تشکیل خواهد شد که اساسنامه آن برحسب پیشنهاد وزارت کشور و تصویب هیأت وزیران تعیین میگردد. (ماده ۱۰۸ الحاقی از قانون اصلاح پارهای از مواد و الحاق مواد جدید به قانون شهرداری مصوب 27/11/1345)
اتحادیه منطقهای صنفی
در هر منطقه شهرداری افراد یک صنف با یکدیگر تشریک مساعی و معاضدت نموده و برای حفظ حقوق و حیثیت و شئون شغلی خود تشکیل یک اتحادیه منطقهای صنفی را میدهند. (ماده ۸ از لایحه قانونی اجازه اجرای اصلاحاتی که توسط هیأت عالی نظارت در قانون نظام صنفی و اصلاحیههای آن به عمل آمده مصوب 13/4/1359 شورای انقلاب)
احیای اراضی
عملیاتی است که با تغییر وضع طبیعی زمین و به وسیله اقداماتی که در عرف آباد کردن محسوب است (از قبیل زراعت درختکاری, بنا ساختن, ایجاد تأسیسات و غیره) آن را برای بهرهبرداری آماده سازد. (از ماده ۱ از لایحه قانون نحوه واگذاری و احیاء اراضی در حکومت جمهوری اسلامی ایران مصوب 25/6/1358 شورای انقلاب)
احیای زمین
احیای زمین آن است که اراضی موات و مباحه را به وسیله عملیاتی که در عرف آباد کردن محسوب است از قبیل زراعت. درختکاری, بنا ساختن و غیره قابل استفاده نمایند. (ماده ۱۴۱ از قانون مدنی)
اموال مشمول مالیات بر ارث
عبارت است از کلیه ماترک متوفی واقع در ایران يا خارج از ایران اعم از منقول و غیر منقول و مطالبات قابل وصول و حقوق مالی پس از کسر هزینه کفن و دفن در حدود عرف و عادت و واجبات مالی و عبادی در حدود قواعد شرعی و دیون محقق متوفی. (ماده ۱٩ قانون مالیاتهای مستقیم مصوب 3/12/1366
اهلیت
عبارت است از توانایی قانونی شخص برای دارا شدن حق و اعمال آن و دارای دو مرحله است یکی اهلیت تمتع و دیگری اهلیت استیفاء.
اهلیت استیفاء
عبارت است از توانایی قانونی شخص برای این که بتواند حق خود را اجراو اضمال.بنماید.
اهلیت تمع یا تملک
عبارت از قابلیتی است در شخصی که به اعتبار آن میتواند دارای حق گردد.
ایقاع
عملی قضایی و یک طرفی که به صرف قصد انشا و رضای یک طرفه منشا اثر حقوقی شود. به عبارت دیگرحقی را ایجاب( ایجاد) و یا حقی را اسقاط می کند .
آماده سازی زمین
آماده سازی زمين عبارت از مجموعه عملیاتی است که مطابق دستورالعمل وزارت مسکن و شهرسازی زمینی را برای احداث مسکن مهیا میسازد که شامل موارد زير میباشد: الف) عملیات زیربنایی از قبیل تعیین بر و کف، تسطیح و آسفالت معابر ، تأمین شبکههای تأسیساتی آب و برق ، جمع آوری و دفع آبهای سطحی و فاضلاب و غیره. ب) احداث مدارس, درمانگاه واحد انتظامی فضای سبز ، اداره آتش نشانی ، اماکن تجاری و نظایر آن. (ماده ۲۲ ازآیین نامه اجرایی قانون زمین شهری مصوب 24/ 3/1371 هیأت وزیران
اراده
حرکت نفس به طرف کاری معين پس از تصور و تصدیق مفعت آن
اراضی بایر شهری
زمین هایی که سابقه عمران و احیاء داشته و به تدریج به حالت موات برگشته اعم از آنکه صاحب مشخصی داشته باشد و یا نداشته باشد این نوع زمینها که صاحب مشخصی نداشته باشند در اختیار ولی فقیه میباشد. اینگونه اراضی در مالکیت دولت است ( ماده 4 از قانون زمین شهری مصوب 22/6/1366 )
اراضی دایر
زمینهایی است که آن را احیاء و آباد نمودهاند و در حال حاضر دایر و مورد بهرهبرداری مالک است. (ماده ۵ از قانون زمین شهری مصوب 22/6/1367
اراضی شهری
اراضی شهری زمینهایی است که در محدوده قانون و حریم استحفاظی شهرها و شهرکها قرار گرفته است. (ماده ۲ از قانون زمین شهری مصوب 22/6/1366
اراضی رها شده یا مَعطل
به زمینهایی اطلاق میشود که در محدوده خدماتی شهرها قرار گرفته و به صورت باير و بدون استفاده رها شده باشد. (ماده ۴ از قانون زمین شهری مصوب 27/12/1367)
اراضی شهری
زمینهایی است که در محدوده قانونی و حریم استحفاظی شهرهاو شهرکها قرار گرفته است.
اراضی متروکه
به اراضی میگویند که اولاً سابقه مالکیت خصوصی مسلم داشته باشد ثانیاً فعلاً مشغول به کشت و زرع و آبادی نباشد ثالثاً مالک سابق از مالکیت آن چشم پوشیده باشد.
اباحه
چیزی به معنای اجازه تملک يا ارتکاب فعل یا مصرف یا اخذ چیزی است. (ماده ٩۲ قانون مدنی)
اراضی موات
زمینهای غیر آبادی است که سابقه احیا و بهرهبرداری ندارد و به صورت طبیعی باقی مانده است (بند ۳واژه نامه از لایحه قانونی اصلاح لایحه قانونی واگذاری و احیا اراضی در حکومت جمهوری اسلامی ایران مصوب 26/1/1359 شورای انقلاب )
ارتفاق
حقی است برای شخصی در ملک دیگری. (ماده ٩۳ قانون مدنی)
اساسنامه
مقررات یا قراردادی است که برای طرز کار یک جمعیت مقرر و معین میشود.
استعلام املاک
استعلام ورقه بها دار و متحد الشکلی است که به وسیله دولت چاپ و منتشر میشود و سفید آن از طرف ادارات ثبت در قبال اخذ بهاء به دفاتر اسناد رسمی تحویل میگردد. دفاتر اسناد رسمی مکلف هستند هنگام انجام هرگونه معامله نسبت به املاک قبلا جریان ثبتی آنها را از اداره ثبت محل وقوع ملک استعلام نمایند همچنین پارهای از دستگاههای اجرائی ذیربط و یا مراجع قضائی صالحه نیز در مواقع ضروری و لازم مجاز به استعلام جریان ثبتی املاک جاری هستند. اعتبار پاسخ استعلامیه هایی که محل وقوع دفتر خانه و اداره ثبت در یک شهر است یک ماه و دوایر شعب تابعه همان حوزه چهل و پنج روز است . ( بند 28 مجموعه بخشنامه ثبتی )
استرداد
در لغت به معنی باز پس گرفتن است.
استیفاء
در حقوق به معنی استفاده از کار یا مال دیگری با رضایت او.
اسفاط
در لغت به معنی انداختن و افکندن و در حقوق به معنی دست برداشتن از خیارات (اختیارات قانونی) فسخ معاملات. (ماده ۴۴۸ قانون مدنی)
اشاعه
اجتماع حقوق چند نفر بر مال معین.
اعیان
جمع کلمه عین است و در ثبت مراد از اعیان مستحدثاتی (ساخته شدههایی) است که روی ملک (زمین) بنا میگردد. خانه، دکان اشجار و حتی مجرای قنات مشمول تعریف اعیان است.
اسباب تملک
تملک حاصل میشود 1) به احیا اراضی موات و حیازت اشیاء مباحه ۲) به وسیله عقود و تعهدات. 3 )به وسیله اخذ به شفعه، ۴) به ارث. (ماده ۱۴۰ از1 قانون مدنی)
اقاله
اقاله عبارت است از انحلال عقد، به تراضی طرفین معامله. (ماده ۲۸۳ از قانون مدنی)
اقامتگاه
امری فرضی و قراردادی است و عبارت از محلی است که شخص در آنجا سکونت داشته و مرکز مهم امور و نیز در آنجا باشد. (ماده ۱۰۰۲ از قانون مدنی)
اقامه دعوی
طرح دعوی در مرجع صلاحیت در مدنی یا کیفری یا اداری.
اصلاح حدود
"چنانچه در اثر تغییر وضعیت در مجاورین املاک ثبت شده تغییری در وضع حدود اربعه ملکی که دارای سند مالکیت میباشد حاصل شود و یا به عبارت دیگر یک یا چند حد از حدود اربعه ثبت شده اید که قبلاً به پلاک شخصی محدود شده در اثر تغییر وضع مجاورین به کوچه محدود شود مالک میتواند با مراجعه به اداره ثبت محل وقوع ملک تقاضای اصلاح حدود نماید. "
اراضی مفروضی
در اصطلاحات ثبتی اراضی مملوک ده را گوییند که در مالکیت خصوصی اشخاص درآمده و این واژه در مقابل اراضی مشاعی ده بکار می رود .
اقرار
عبارت از اخبار به حقی است برای غیر بر ضرر خود. (ماده ۱۲۵۹ قانون مدنی)
اکراه
عملی است تهدید آمیز در طرف شخصی نسبت به دیگری به منظور تحقق بخشیدن عمل حقوقی مورد نظر اکراه کننده.
التزام
مترادف تعهد کردن است.
الزام
وظیفه حقوقی است که بر عهدة شخص ثابت میشود. یعنی تکلیفی است که باید انجام شود.
آگهی تحدید حدود عمومی
بعد از انتشار اولین آگهی نوبتی املاکی که به عنوان مجهول المالک از آنها قبول ثبت به عمل آمده انتشار آگهی تحدید حدود عمومی امکانپذیر میباشد (ماده ۶۶ آئیننامه قانون ثبت)
آگهی فقدان پرونده
چنانچه پرونده ثبت مفقود گردید در راستای تشکیل پرونده ثبتی المثنی آگهی فقدان پرونده که شامل مشخصات پرونده و ملک و مالک میباشد در یکی ازروزنامههای محلی یا کثیر الانتشار منتشر می شود.
آگهی فقدان سند مالکیت
"آگهی فقدان سند مالکیت توسط متصدی دفتر املاک با ملاحظه محتویات پرونده و ثبت دفتر املاک تهیه میشود دراين آگهی بایستی مشخصات کامل مالک شماره پلاک و محل وقوع و نحوه مفقود شدن سند مالکیت و معاملاتی که در سند مالکیت ثبت شده قید گردد. آگهی در دو نوبت به فاصلهای که کمتر از ده روز نباشد بایستی در روزنامه چاپ شود و در آن قید گردد که پس از انتشار نوبت دوم ظرف ده روز چنانچه کسی اعتراضی نداشته باشد میتواند به ثبت محل اعلام دارد و يا انقضاء مهلت و عدم وصول اعتراض سند المثنی صادر خواهد شد. "
آگهیهای نوبتی
بر اساس ماده ۵٩ آئیننامه قانون ثبت کلیه املاکی که در هر سه ماه به ثبت میرسند بایستی به ترتیب مقرر در آئیننامه در دو نوبت به فاصله ۳۰ روز با ذکر شماره پلاک و مشخصات مالک و نوع ملک و محل وقوع آن در یکی ازروزنامههای محلی یا کثیرالانتشار که از طریق وزارت ارشاد اسلامی تعیین میشوند آگهی گردند تا ٩۰ روز از تاریخ اولین انتشار به ثبت محل کتباً اعلام و رسید دریافت دارند.
امضای فعلی
تصرفاتی که نوعاً کاشف از رضای معامله باشد. امضای فعلی است. مثل آن که مشتری که خیار دارد با علم به خیار مبیع را بفروشد یا رهن بگذارد. (ماده 45۰ قانون مدنی)
اَموال منقول
اشیایی که نقل آن از محلی به محل دیگر ممکن باشد بدون این که بخود با محل آن خرابی وارد آید منقول است. (ماده ۱٩ قانون مدنی)
انتقال
زوال مالکیت مالک نسبت به مال معینی به نفع مالک جدید.
انتقال قهری
انتقال مال منقول یا غیر منقول و یا مطالبات کسی به دیگری, بدون این که سبب این انتقال توافق طرفین باشد مانند انتقال مورث (فوت شده) به ورثه.
انکار
در اصطلاح آیین دادرسی مدنی کسی که سندی علیه او ابراز شود و او هر یا امضاء یا اثر انگشت منتسب به خود را نفی کند و آنها را از خود نداند این عمل را انکار گویند.
انحلال
به معنای از میان رفتن و برچیده شدن یک اداره یا بنگاه.
انفساخ
یعنی عقد يا قرارداد. خود بخود. بدون اراده هریک از طرفین عقد منحل میگردد مانند فوت یا حجر هریک از طرفین عقد وکالت. (ماده ۶۷۸ قانون مدنی)
ایجاد بنای جدید
از فعالیت های مربوط به مراحل مختلف ایجاد ساختمان مانند پی کنی ، پی ریزی ، شناژبندی ، برپا کردن اسکلت بنا و ... مشروط بر آن که برای اولین بار در یک زمین صورت گیرد، تحت عنوان بنای جدید یاد می شود.
اسناد مالکیت صادره در اجرای قانون اصلاحات ارضی
اسناد مالکیتی که در اجرای مقررات اصلاحات ارضی و بر طبق مواد ۱4۳ و 144قانون ثبت به نام زارعین صاحب نسق صادر میگردد.
اسناد مالکیت صادره در اجرای ماده ۱۴۷ قانون ثبت
مطابق با ماده ۱۴۷ اصلاحی قانون ثبت و اصلاحات بعدی آن برای تعیین وضع ثبتی اعیان املاک و باغات و اراضی کشاورزی و نسقهای زراعی که به صورت (عادی) منتقل شده و به لحاظ موانع قانونی با صدور توافق طرفین به دستور رئیس ثبت و در غیر این صورت با صدور رای توسط هیأت حل اختلاف سند مالکیت به نام متقاضی صادر میگردد.
اسناد مالکیت صادره در اجرای ماده ۱۴۸ قانون ثبت
مطابق با ماده ۱۴۸ اصلاحی قانون ثبت چنانچه املاک مورد تقاضا متعلق به دولت یا شهرداری و موقوفه باشد موضوع در هیأت حل اختلاف مطرح شد و سند مالکیت به نام متقاضی صادر میگردد.
اسناد مالکیت صادره مطابق با ماده ۱۳۳ قانون برنامه چهارم توسعه کشور
اسناد مالکیتی که بر اساس ماده ۱۳۳ قانون برنامه چهارم توسعه کشور مربوط به املاک روستائیان داخل در بافت روستاها صادر میگردد را شامل میشود.
اعتبار اسناد مالکیت
اسناد مالکیت از طرف ادارات ثبت هميشه معتبر هستند و فقط با حکم قطعی مراجع قضایی صالحه یا قانونی مصوب مجلس شورای اسلامی قابل ابطال می باشد.
افراز املاک
چنانچه دو یا چند نفر نسبت به ملکی به طور مشاع مالکیت داشته باشند هریک از آنها میتوآنند نسبت به افراز سهمی خود از سایر مالکین دیگر اقدام نمایند این عمل را در اصطلاح حقوقی و ثبتی افراز گویند.
اتاق
فضایی مستقل در داخل واحد مسکونی است که حداقل ۴ مترمربع مساحت و ۲ متر ارتفاع داشته باشد. آشپزخانه, حمام و... اتاق محسوب نمیشوند. یادآور میشود آشپزخانه با مشخصات مزبور در سرشماری عمومی نفوس و مسکن اتاق منظور شده است.
امضای الکترونیکی
عبارت از هر نوع علامت منضم شده یا به نحو منطقی متصل شده به (رایانه) است که برای شناسائی امضاء کننده (رایانه) مورد استفاده قرار گیرد. (بند ی ماده ۲ قانون تجارت الکترونیکی مصوب 17/10/1382
املاک ثبت شده
به املاکی اطلاق میشوند که دارای سابقه ثبت در دفتر املاک هستند یا به عبارت دیگر برای آنها سند مالکیت صادر شده است (موضوع ماده ۲۲ قانون ثبت)
املاک جاری
املاک جاری به املاکی اطلاق میشوند که سابقه ثبت در دفتر املاک را نداشته باشند (موضوع ماده ۲۱ قانون ثبت) و به عبارت دیگر برای آنها سند مالکیت صادر نشده است.
املاک مجهول المالک
در قانون ثبت به املاکی اطلاق میشود که در موقع پلاک کوبی در ثبت عمومی در دفتر توزیع اظهارنامه به نام اشخاص معرفی گردیده ولی تاکنون از طرف مالک و یا قائممقام قانونی وی درخواست ثبت آن به عمل نیامده باشد و متصرفین اینگونه املاک میتوانند با توجه به دفاتر توزیع اظهارنامه که در ادارات ثبت موجود میباشد همچنین مدارک عادی خریداری نسبت به درخواست ثبت آنها اقدام نمایند.
اموال دولت
اموالی است که توسط وزارتخانهها، مو سسات یا شرکتهای دولتی خریداری میشود یا به هر طریق قانونی دیگر به تملک دولت درآمده یا درمیآیند. تبصره - تعاریف اموال منقول و غیر منقول این آییننامه تابع تعاریف به عمل آمده در قانون مدنی است. (ماده ۲ آییننامه اموال دولتی مصوب 27/4/1372 هیأت وزیران)
استاندار
استانداران در قلمرو مأموریت خود نماینده عالی دولت محسوب میشوند و مسئول اجرای سیاست عمومی دولت در حوزه مأموریت خود هستند و درکلیه امور اجرائی استان نظارت تامه و عالیه دارند. (ماده ۲ از لایحه قانونی اختیارات استانداران کشوری جمهوری اسلامی ایران مصوب29/3/1359 شورای انقلاب)
املاک مسلوب المنفعه
املاک مسلوب المنفعه املاکی میباشد که عوایدی برای مالک حاصل ننماید... (ماده ۱۱ آئیننامه مالیات املاک مزروعی مصوب 4/5/1329 )
املاک در حکم مصرفی
اموالی هستند که در ظاهر با اموال غیر مصرفی مشابهت دارند. اما به لحاظ طبیعت و ماهیت یا ارزش کم. تنظیم حساب برای آنها به صورت حساب اموال غیر مصرفی ضرورت ندارد. (بند ۳ ماده ۴ آییننامه اموال دولتی مصوب 27/4/1372 هیأت وزیران)
اموال امانی
منظور از اموال در این آییننامه, اموال منقولی است که از طرف وزارتخانهها و موسسات دولتی و شرکتهای دولتی بر اساس ماده ٩۱۰( قانون برابر مقررات و به طور موقت در اختیار سایر وزارتخانهها؛ موسسات وشرکتهای دولتی و نیز موسسات و نهادهای عمومی غیر دولتی قرار گرفته یا میگیرند. همچنین اموال غیر منقول که مطابق ماده (۱۲۰) قانون به مو سسات و نهادهای عمومی غیر دولتی واگذار میشوند. (ماده ۴ آییننامه اموال دولتی مصوب 27/4/1372 هیأت وزیران)
ارث
دارایی متوفی بعد از کسر واجبات مالی و دیون و ثلث را ارث گویند. مالیات بر ارث به آن تعلق میگیرد. یعنی مبلغ حاصل از جمع واجبات مالی و دیون و ثلث که باید کسر گردند، از دارایی مثبت میت خارج شود و باقیمانده متعلق مالیات بر ارث است. زیرا عنوان ارث فقط در همان باقیمانده صدق میکند.
ارث خیار
انتقال حق خیار از متوفی به وارث وی را گویند.
ارش
کسری است که صورت آن تفاوت قیمت صحیح و معیوب در روز تقویم مال مورد معامله و مخرج آن کسر قسمت صحیح در روز تقویم میباشد. این کسر هرگاه ضرب در قیمت ثمن روز وقوع عقد شود ارش به دست میآید. یعنی حاصل ضرب مزبور را اصطلاحاً ارش گویند. گاه آن را ارش عیب گویند.
ارض
قطعه ی معینی از زمین .
اسباب تملک
اسباب قانونی برای مالک شدن چیزی مثلاً عقد یکی از اسباب تملک است و یا ارث بردن نیز از اسباب تملک است. ایفاع هم ممکن است سبب تملک گردد.
احتیاط
اخذ شیوهای که در آن حتی المقدور منظور مقنن عملی گردد و این در مواردی است که شک پیش آید و الا در مواردی که منظور مقنن روشن است موردی برای احتیاط نیست. شکهایی که در مورد آنها احتیاط میکنند محدود و معین است و شامل همه شکوک نمیشود. غالب مورد احتیاط دور از احتیاط است.
اخذ به شفعه
هرگاه مال غیر منقول قابل تقسیمی بین دو نفر مشترک باشد و یکی حصه خود را به ثالث بفروشد شریک دیگر حق اخذ به شفعه را دارده یعنی حق دارد که به مقدار ثمن به مشتری بدهد و مبیع را تملک کند. اخذ به شفعه در ایقات است.
اخطار
در لغت به معنای یادآوری کردن و خاطرنشان نمودن است در اصطلاحات (اعم از قضایی و...) یادآوری کردن رسمی یک یا چند مطلب در حدود مقررات جاری است مانند اخطارهایی که از طرف وزارت دادگستری یا ثبت برای اشخاص در حدود قانون فرستاده می شود.
اراضی جنگلی
"اراضی جنگلی به جنگل تکامل نیافتهای گفته میشود که به صورتهای زیر میبا شد: 1):تعداد نماینده درخت يا نهال يا بوته جنگلی در هر هکتار آن جداگانه با مجموعاً از یکصد عده تجاوز نکند. 2) درختان جنگلی به صورت پراکنده باشد به نحوی که حجم آن در هر هکتار در شمال ایران (از حوزه آستارا تا حوزه گلیداغی) کمتر از پنجاه متر مکعب و در سایر نقاط ایران کمتر از بیست متر مکعب باشد (در صورت وجود شمشاد و 2)حجم بیش ازسی متر مکعب جنگل شمشاد محسوب میشود). (ردیف بند ماده ۱ از آییننامه اجرایی لایحه قانونی اصلاح لایحه قانونی واگذاری و احیاء اراضی در حکومت جمهوری اسلامی ایران مصوب 31/2/1359 شورای انقلاب)"
اراضی خالصه
منظور از اراضی خالصه مذکور در ماده (۱) اعم است از اراضی قراء خالصه دولتی که فعلاً موجود است يا از زمینهای بایری که در اثر عملیات عمرانی و سد بندی و غیره از طرف دولت دایر و برای زراعت آماده خواهد شد یا اراضی یا قرایی که از طرف دولت در اختیار وزارت کشاورزی گذارده می شود.با رعایت قانون فروش خالصجات. (تبصره ۲ ماده ۱ از قانون راجع به واگذاری زمین به تحصیل کردههای کشاورزی مصوب22/10/1338)
اراضی ساحلی
زمینهایی است که در مجاورت حریم دریا و دریاچه یا اراضی مستحدثه قرار دارد و با توجه به تعریف انواع اراضی مذکور در این قانون برحسب مورد در حکم یکی از آنها محسوب خواهد شد. (بند ط ماده ۱ از قانون نحوه واگذاری و احیاء اراضی در حکومت جمهوری اسلامی ایران مصوب 22/10/1338شورای انقلاب)
اراضی کشت موقت
عبارت است از اراضی بایر و دایری که پس از پیروزی انقلاب تا پایان سال135۹ در سراسر کشور و تا پایان سال ۱۳۶۳ در مناطق کردنشین به نحوی در تسلط غیر مالک قرار گرفته باشد. هرگاه در زمان تصرف در سطح هر هکتاربیش از یکصد اصله نهال یا درخت مثمر یا پنجاه اصله درخت نخل يا زیتون یا یکهزار نهال با درخت غیر مثمر وجود داشته در این صورت باغ یا بيشه محسوب و از شمول اراضی کشت موقت خارج است. (بند ۴ از آئیننامه اجرایی قانون واگذاری زمینهای دایر و بایر که بعد از انقلاب به صورت کشت موقت در اختیار کشاورزان قرار گرفته است مصوب 29/11/1365 هیأت وزیران)
اراضی
جمع ارضی است که در فارسی به آن زمین گفته میشود.
اراضی متعلق به شهرداری
منظور از زمینهای متعلق به شهرداری -یاد شده در ماده (۳ قانون کلیه زمینهایی است که طبق قوانین و مقررات شهرداریها تعلق دارد. اعم از آنکه به نام شهرداری دارای سند باشد یا نباشد. (ماده ۳۴ از آئیننامه اجرایی قانون زمین شهری مصوب24/3/1371 هیأت وزیران)
اراضی مستحدثه
زمینی است که در نتیجه خشک افتادن آب دریاهاء دریاچهها و تغییر بستر رودخانهها یا خشک شدن تالابها ایجاد شده باشد (بند ۸ماده ۱ از آئیننامه اجرایی لایحه قانون اصلاح لایحه قانون گذاری و احیاء اراضی در حکومت جمهوری اسلامی ایران مصوب 31/2/1359 شورای انقلاب )
اراضی منابع طبیعی
جنگلها و مراتع؛ بیشههای طبیعی, نهالستانهای دولتی؛ جنگلهای دست کاشت میباشد غیر از اراضی فوقالذکر زمینهایی که به نحوی از انحا در رژیم سابق ملی اعلام شده (زمینهایی که جهت محیط زیست و شکارگاهها و جلوگیری از بدی آب و هوا در ملکیت دولت درآمده است) (بند ۳ واژنامها ز لایحه قانون اصلاحی لایحه قانون نحوه واگذاری و احیاء اراضی در حکومت جمهوری اسلامی ایران مصوب 11/2/1358 شورای انقلاب)
از لایحه قانون اصلاحی لایحه قانون نحوه واگذاری و احیاء اراضی در حکومت جمهوری اسلامی ایران مصوب 11/2/1358 شورای انقلاب)
اراضی و ابنیه و موسسات مورد احتیاج عملیات عمرانی
"اراضی و ابنیه و موسسات مورد احتیاج عملیات عمرانی و نیازمندیهای عمومی عبارت از آن قسمت از اراضی و ابنیه و تأسیسات است که برای اجراء یکی از برنامههای مصوب کمیسیونهای مشترک مجلس طبق تصویب شورای عالی برنامه ضرورت داشته باشد (ماده ۱ از آییننامه خرید اراضی و ابنیه و مو سسات مورد احتیاج عملیات عمرانی مصوب 3/4/1336 "
استان
استان، واحدی از تقسیمات کشوری است با محدوده جغرافیایی معین. که از به هم پیوستن چند شهرستان همجوار با توجه به موقعیتهای سیاسی، اجتماعی، فرهنگی. اقتصادی و طبیعی تشکیل میشود. (ماده ۱٩ از قانون تعاریف و ضوابط تقسیمات کشوری مصوب 15/4/1362 2»
باطل
هر عمل حقوقی که مخالف مقررات قانونی باشد باطل است.
بالکن
عبارت است از جلو آمدگی ساختمان نسبت به حد معین شده برای احداث بنا به سمت گذر یا فضای باز.
بالمباشره
به معنی مستقیماً و رأساً میباشد.
بالمناصفه
نصف به نصف. تساوی تقسیم کردن.
بایع
فروشنده است.
بذل
بخشیدن و عطا کردن.
بدهکار
کسی که در ذمه او تعهدی به نفع غیر وجود دارد.
بستانکار
کسی که به نفع او تعهدی بر عهده دیگری وجود دارد.
بیعانه
قسمتی از بهای معامله است که از طرف خریدار به فروشنده در مواردی که جنس با مدت (بعداً تحویل میشود) پرداخت میشود از لحاظ حقوقی صرف پرداخت را نمیتوان عقد تلقی کرد. بیعانه به منزله خسارت احتمالی است.
بیع سلف
در صورتی که ثمن حال باشد ولی مُثمن, مُوجل (مدت دار) باشد بیع سلف نام دارد، اين بیع صحیح و موثر است.
بیع نسیه
در صورتی که مثمن حال باشد ولی ثمن مُوجل (مدت دار) باشد بیع نسیه است. اين بیع صحیح و موثر است.
بیع نقد
بیعی که ثمن و مُثمن هر دو حال است یعنی رد و بدل فوری انجام گردد. اين بیع صحیح و موثر است.
باغ
باغ به محلی گفته میشود که حدود آن به نحوی از انحا مشخص و معین شده و در هر هکتار بیش از یکصد اصله درخت مثمر یا پنجاه اصله درخت زیتون يا نخل یا گردو يا یکهزار نهال پا درخت غیر مثمر دست کاشت يا بوته چای داشته باشد.
بخش عشایری
بخش عشایری واحدی است از تقسیمات کشوری که با داشتن یک بخشدار سیار مسئول گرفتن خدمات و هماهنگی با ادارات مربوطه خواهد بود و عشایر در فصول مختلف در هر منطقه که اسکان میکنند تابع فرمانداری و استانداری همان منطقه هستند.
بهای عادله (املاک)
بهای روز عبارت است از قیمت اراضی یک سال قبل از تاریخ اعلام تصمیم دولت چنانچه این بها از بهای روز بیشتر باشد قیمت عادله روز ملاک عمل قرار خواهد گرفت بهای عادله بدون در نظر گرفتن منظور از خرید و تأثیر اجرای برنامههای شهرسازی و خانه سازی در قيمتها خواهد بود.
بنچاق
اوراق و اسناد دلالت کننده بر مالکیت مالک یک ملک که پیش از مدرک کنونی مالکیت آن وجود داشته باشد.
بیع شرط
نوعی از معامله است که در آن شروطی مورد توافق متعاملین قراز میگیرد.
بیع قطعی
اگر در عقد بیع شرطی ذکر نشده یا برای تسلیم مبیع یا تأدیه قیمت موعدی معین نگشته باشد بیع قطعی و ثمن حال محسوب است مگر اینکه برحسب عرف و عادت محل يا عرف و عادت تجارت در معاملات تجاری وجود شرطی یا موعدی معهود باشد اگرچه در قرارداد بیع ذ کری نشده باشد. (ماده 344 قانون مدنی )
بطلان مطلق
بطلان واقعی همین است و بطلان مطلق، بیاثر بودن عقد یا ایقاع به علّت فقدان شرط یا شروطی است که بدون آنها قانوناً نمیتواند اثر داشته باشد و رضایت ذینفع هم نمیتواند آن را موثر کند.
بیع صرف
غیر مسکوک طلا به طلا. چون در قبض و اقباض طلایا نقره صدای آن عموماً شنیده میشوده بیع آن را بیع صرف (صدا) نامیدهاند. : مانند شمش و آلات زینت و امثال آن» مثل بیع طلابه نقره یا
بیلان
نمودار حساب دخل و خرج بازرگانان است.
برات
نوشتهای است که به موجب آن شخصی به دیگری دستور میدهد که به رویت یا به وعده معیّن مبلغی در وجه شخص حامل بپردازد.
بدل ثمن
عبارت است از مثل آن، در صورتی که مثلی باشد و قیمت آن، هرگاه قیمتی باشد.
پَخ
عبارت است از بریدگی که در گوشه املاک مشرف به دو گذر و در محل تقاطع برای ازدیاد زاویة دید به وجود میآید.
پرداخت
اجراء تعهدی که موضوع آن وجه نقد باشد.
پروانه تخصصی و فنی
گواهیی نامه ای است که بر داشتن مهارت انجام دادن کارهای تخصصی یا فنی دلالت دارد به وسیله مراجع ذیصلاح صادر میشود.
پروانه ساختمان
مجوزی است که توسط شهرداری برای احداث بنا ، تجدید بنا ، تعمیر و تغییرات اساسی ساختمان صادر می شود.
پروانه کسب
مجوزی است که طبق مقررات قانون نظام صنفی به منظور شروع و ادامه کسب و کار یا حرفه به فرد و یا افراد صنفی برای محل مشخص یا وسیله کسب معین داده می شود.
پلاژ
ساحل مسطح دریاء گرمابه دریایی که جای شنا و حمام و تفریح است.
پلاک
ورقه فلری که روی آن شماره؛ُ مخصوصی است که بر سر در خانهها نصب می شود.
پیش نویس سند مالکیت
پس از انجام عملیات تحدید حدود و تطبیق صورتمجلس, تحدید حدود با مجاورین نماینده ثبت اولین پیش نویس سند مالکیت را مطابق ماده ۸۳ آییننامة قانون ثبت تهیه و استخراج نموده و ضميمة پرونده به شعبة بایگانی تسلیم میکند.
پیشبها
اسم دیگر بیعانه است.
پیش نویس
مینوت نام موقتی است که پيشنهاد مضمون نامه را در آن نوشته و پس ازتصویب وزیر یا رئیس اداره و آن را پاکنویس کرده به امضا میرسانند و به جریان می اندازند.
پلاک اصلی در سند دفترچة مالکیت
هر قری یا ده قصبه ادارةٌ ثبت اسناد محلی دارای شماره خاصی است که آن را پلاک اصلی ثبتی گویند یک سمت چپ سند دفترچه نوشته میشود.
پلاک فرعی در سند دفترچة مالکیت
چنانچه ملکی مال غیر منقول از پلاک اصلی به هر مساحت مجزا شود ادارة ثبت اسناد پلاک دیگری میدهد که آن را پلاک فرعی از اصلی مینامند. مثلا راست ۱۳۵۴ فرعی, چپ ۲۳۹۶ اصلی.
تاجر
کسی است که شغل معمولی خود را معاملات تجاری قرار دهد. (ماده ۱ قانون تجارت)
تبدیل تعهد
به نحوی تعهد اولیه ساقط و تعهد جدید جایگزین آن گردد.
تجمیع سند
تبدیل اسناد مالکیت چند جلد به یک جلد و تبدیل اسناد مالکیت مشاعی متعدد به یک جلد.
تجمیع صدور
در صورتی که مالک یا مالکان دو یا چند پلاک در اثر احداث بنا و یا دیوار کشی و غیره آنها را به صورت واحد درآوردند و بخواهند آن را به یک پلاک شش دانگ تبدیل نمایند.
تخلف
عدم انجام تعهد یا تأخیر از انجام تعهد
تدلیس
عملیاتی که موجب فریب طرف معامله شود. و رضایت او را به انجام معامله برانگیزد. اگر فروشنده موجب فریب خریدار شد خریدار حق فسح بیع را دارد. ( ماده 439 قانون مدنی)
تعدی
تجاوز نمودن از حدود اِذن (يا متعارف) نسبت به مال یا حق دیگری, (ماده951 قانون مدنی)
تعهدات
جمع تعهد. به معنی به عهده گرفتن و یا التزام است. نتیجه پیدايش تعهد. الزام است که عبارت است از اجبار قانونی بر انجام مورد تعهد.
تفاسخ
مترادف اقاله است.
تفریط
ترک عملی که به موجب قرارداد یا معارف. برای حفظ مال غیر لازم است : (ماده ۹۵۲ قانون مدنی)
تفکیک ملک
عبارت است از تقسیم مال غیر منقول به قطعات کوچک تر مرجع درخواست تفکیک اداره ثبت است.
تقسیم
تفکیک حصه هریک از شرکاء ملک مشاع معين از طریق تراضی شرکاء یا از طریق حکم دادگاه در صورتی که بین همه شرکاء تراضی واقع نشود.
تقلب
در لغت به معنی دگرگونی. برگشتن از حالتی به حالت دیگر و در کاری نادرستی و دغلی کردن. در قانون تجارت ورشکستگی ساختگی تاجر ورشکستگی به تقلب نامیده میشود. (ماده 549 قانون تجارت)
تکلیف
امر و نهی قانونی را گویند.
تراکم ساختمانی
عبارت است از نسبت مساحت زیربنای ساختمان (در مجموع طبقات) به کل مساحت زمین مسکونی و به درصد بیان میشود.
ترکه
کلیه اموال و حقوق مالی متوفی که پس از وضع دیون و تعهدات و وصایای او به وراث منتقل میشود.
تسلیط
عبارت است از این که هر کس در مال خود حق هر گونه تصرف که مخالف قانون نباشد را دارد.
تسلیم
عبارت است از دادن مبیع به تصرف مشتری به نحوی که متمکن از انحاءتصرفات و انتفاعات باشد. (ماده ۳۶۷ قانون مدنی)
تصرف
عبارت است از اين که مال تحت اختیار کسی باشد و او بتواند نسبت به آن مال در حدود قانونی تصمیم بگیرد. منظور از تصرف اعمالی است که مالک به اعتبار حق مالکیتی که دارد در ملک خود مینماید مانند تصرفات مادی از قبیل بنا و تعمیر و حفر چاه و امثال آن. تصرف به عنوان مالکیت دلیل مالکیت مگر این که خلاف آن ثابت شود. (ماده ۳۵ قانون مدنی)
تصرّف عدوانی
عبارت است از این که مالی را به زور و بدون مجوز قانونی از تصرف دیگری خارج نمایند.
تخلف شرط
"الف: عدوانی تعهّد (ماده ۴۴۴ و ۲۳۷ قانون مدنی) :ب: ظهور خلاف آنچه که شرط شده است (مواد قانونی ۲۳۵ و ۴۴۴ قانون مدنی)"
تدلیس (خیار)
خیار ناشی از تدلیس یکی از متعاملین خواه آن معامله عقد بیع باشد خواه نباشد (مواد ۴۳۸ و ۴۳۹قانون مدنی)
تراضی
توافق متقابل را گویند.
تسلیم
تسلیم عبارت است از تمکین طرف از تصرف يا قرار دادن مورد معامله تحت اختیار طرف. (ماده ۳۶۷ قانون مدنی)
تضمین عقدی
ضمان و مسئولیتی که مستقیماً از خود عقد ناشی میشود (نه اينکه از تخلّف از عقد یا از تأخیر اجرای عقد حاصل شود) (ماده ۳۶۲ قانون مدنی)
تأمین دلیل
در صورت بروز دعوی و استناد به آن دلایل؛ در دادگاه (ماده 315 آئین دادررسی مدنی)
تأمین
عبارت است از توقیف اموال اعم از منقول و غیر منقول. (ماد؛ُ ۲۴۰ آئین دادرسی مدنی)
تلف
از بین رفتن مال بدون دخالت مستقیم یا غیر مستقیم مالک یا شخص دیگر.
تملک
قصد انشاء در قبول مالکیت.
تنفیذ
اجازه کردن عمل حقوقی غیر نافذ.
توقیف
سلب آزادی از شخص يا مال او با حالت انتظار ترخیص.
تولیت
تصدی امور وقف را گویند که از سوی واقف تعیین شده باشد.
تهاتر
عبارت از آن است که دو دین تا میزانی که با یکدیگر معادل باشند ساقط شوند.
تأخیر
در لغت به معنی پس انداختن و دیر کردن است.
تأخیر خسارات
نرخ قانونی بهره پول که بر اثر تأخیر مدیون در پرداخت آن به حکم قانون باید به بستانکار بدهد. در همین معنی (خسارت تأخیر تأدیه) و (خسارت تأخیرادا) و (خسارت دیرکرد) و (زیان دیرکرد) هم استعمال شده است.
تخلف در تعهٌد
لف: عدم انجام تعهٌّد ب: تأخیر در انجام تعهّد. تخلف در تعهّد علی الاصول سبب مسئولیت قراردادی است (ماده ۲۲۶ قانون مدنی)
ثَبت
نوشتن قرارداد یا یک عمل حقوقی یا احوال شخصیه یا هر چیز دیگر در دفاتر مخصوص که قانون معین میکند.
ثبت اسناد
نام اختصاری سازمان ثبت اسناد و املاک کشور است که یکی از مهمترین وظایف اصلی آن ثبت اسناد ثبت شرکتها و ثبت مالکیت فکری و صنعتی و اجرای اسناد لازم الاجرا از قبیل چک، سفته، اسناد شرطی و رهنی و غیره...
ثَمن
مالی که عوض مبیع در عقد بیع قرار میگیرد.
ثبت ملک
الف: به معنی اخص یعنی ثبت ملک پس از پایان عملیات مقدماتی ثبت در دفتر املاک. ب: به معنی اعم یعنی عملیات مقدماتی ثبت و ثبت ملک در دفتر املاک.
ثبت با سند برابر است
طرفین معامله یا وکلای آنها باید ثبت سند را ملاحظه نموده و مطابقت آن ثبت با اصل سند توسط مشارین الیهم و مسئول دفتر ثبت تصدیق شود. و در مورد اسنادی که فقط برای یک طرف ایجاد تعهّد میکند. تصدیق و امضای طرف متعهّد کافی خواهد بود (ماده ۶۳ قانون ثبت)
جرم
هر فعل یا ترک فعل که در قانون برای آن مجازات تعیین شده باشد جرم محسوب میشود. (ماده ۲ قانون مجازات اسلامی)
جایز
صفت عقد با ایقاعی که به صرف قصد یک طرف قابل اضمحلال است.
جعاله
التزام شخصی است به صورت ایقاع به پرداخت اجرت معلوم در مقابل عملی. معیّن بودن طرف، ملتزم را جاعل و طرف را عامل و اجرت را جعل و حق الجعاله گویند.
جهت معامله
هدف شخصی, هریک از متعاملین در معامله معین. این هدف ممکن است مشروع یا نامشروع باشد. (ماده ۲۱۷ قانون مدنی)
جایز الطرفین
آنچه دو طرف آن در حکمی مساوی باشند.
جاعل
متعهّد در جعاله را گویند.
جعل
عبارت است از ساختن نوشته یا سند یا چیز دیگر برخلاف حقیقت. (ماده10۲ قانون مجازات اسلامی)
چک
نوشتهای است که به موجب آن صادرکننده چک وجوهی را که نزد دیگری دارد کلا یا بعضاً به نفع خود یا دیگری مسترد میدارد. (ماده ۳۱۰ قانون تجارت)
چک بسته
چکی است که بر روی آن دو خط کشیدهاند و فقط دیگری میتواند آن چک را دریافت کند و به اشخاص متفرقه پرداخته نمی شود.
چک تأیید شده
چکی است که اشخاص, عهده بانکها به حساب جاری خود صادر و توسط بانک مُحال علیه پرداخت وجه آن تأیید میشود. مادهُ الحاقی به قانون چک.
چک تضمین شده
چکی است که توسط بانک به عهده همان بانک به درخواست مشتری صادرو پرداخت وجه آن توسط بانک تضمین میشود.
چک عادی
چکی است که اشخاص عهده بانک به حساب جاری خود صادر میکنند ودارنده آن تضمینی جز اعتبار صادرکننده ندارد.
چک مسافرتی
چکی است که توسط بانک صادر و در وجه آن در هریک از شعب آن بانک یا توسط نمایندگان و کارگزاران آن پرداخت میشود.
چک بیمحل
چکی که صادرکننده آن وجه یا اعتباری نزد مُحالْ علیه چک نداشته باشد. اگر پس از تاریخ صدور چک هم وجه آن را کشیده باشد و یا کمتر از وجه چک محل داشته باشد, باز چک بیمحل است. (بند الف ماده سوم قانون چکهای بیمحل).
حقالعمل کار
(تجارت) کسی که به دستور دیگری معاملاتی نموده و در مقابل آن اجرت دریافت میدارد.
حق مالکیت
اختیار قانونی شخصی معیّن بر اشیا یا اموال یا اشخاص دیگر.
حق مطلق
حقی است که همه باید آن را رعایت کنند. مانند حق مالکیت مالک نسبت به عین مال. معنی دیگر آن (حق مستقل) هم به کار رفته میشود.
حیازت
مقصود از حیازت تصرف و وضع ید است یا مهیا کردن وسایل تصرف و استیلا. (ماده ۱۴۶ قانون مدنی)
حبس مطلق
در صورتی که مالک برای حق انتفاع مدتی معین نکرده باشد حبس مطلق بوده و حق مزبور تا فوت مالک خواهد بود مگر این که مالک قبل از فوت خود رجوع کند. (ماده ۴۴ قانون مدنی)
حجر
نداشتن صلاحیت در دارا شدن حق معین و نیز نداشتن صلاحیت برای اعمال حقی که شخص آن را دارا شده است.
حدوث
در لغت به معنی رخ دادن واقع شدن و امر تازه و نو پیدا شدن است و در حقوق هم به همان معناست. (ماده ۵۵ قانون مدنی)
حصه
در لغت به معنی سهم. قسمت. بخش است.
حق ارتفاق
حقی است برای شخص در ملک دیگر (ماده ٩۳ قانون مدنی)
حصر وراثت
حکمی است که بعد از فوت مورث حسب تقاضای یکی یا تمامی ورثه بعد از طی تشریفات قانونی لازم از طرف مرجع قضایی صالحه (دادگاه حقوتی) صادر میشود و در آن ضمن اشاره به فوت متوفی و تاریخ و محل آن تعداد و مشخصات کامل ورثه در آن به وضوح قید و نیز میزان سهم الارث آنها بر طبق قانون ارث تعیین میشود.
حق التحریر
در لغت به معنی کارمزد (مزد) نوشتن چیزی. در قانون ما کارمزد نوشتن سند رسمی در دفترخانه اسناد رسمی است که میزان آن را سازمان ثبت معین می کند. (مواد 50 و 54 دفاتر رسمی )
حق الثبت
به معنای مزد ثبت کردن نوشته يا سند رسمی در دفترخانه اسناد رسمی که به دولت تعلق میگیرد. (بند ۲ از ماده ۵۰ قانون دفاتر اسناد رسمی)
حق انتفاع
عبارت از حقی است که به موجب آن شخص میتواند از مالی که عین آن ملک دیگری است یا مالک خاصی ندارد استفاده کند. (ماده ۴۰ قانون مدنی)
حق رقبی
حق انتفاعی است که از طرف مالک برای مدت معینی برقرار میگردد. (ماده4۲ قانون مدنی)
حق سکنی
اگر حق اتفاع عبارت از سکونت در مسکنی باشد سکنی یا حقسکنی نامیده میشود و این حق ممکن است به طریق عمری یا به طریق رقبی برقرار شود.(ماده 43 قانو مدنی )
حق شفعه
هرگاه مال غیر منقول قابل تقسیمی بین دو نفر مشترک باشد و یکی از دو شریک حصه خود را به قصد بیع به شخص ثالثی منتقل کند شریک دیگر حق دارد قیمتی را که خریدار داده است به او بدهد و حصه مبیع را تملک کند. این حق را حق شفعه میگویند. (ماده ۸۰۸ قانون مدنی)
حق عمری
حق انتفاعی است که به موجب عقدی از طرف مالک برای شخص به مدت عمر خود یا عمر منتفع و يا عمر شخص ثالثی برقرار شده باشد. (ماده 41 قانون مدنی)
حقوق
قوانین و مقررات و رسومی است که حاکم بر اعمال و روابط مردم بوده و دولت، مردم را مجبور به رعایت آنها میکند.
حواله
عقدی است که به موجب آن طلب شخصی از ذمه مدیون به ذمه شخص ثالثی منتقل میگردد.
حق منجز
آن است که وجود آن بسته به تحقق یا عدم تحقّق شرطی نباشد.
حوزة ثبتی
تعداد چند ناحیه را که در محدود ه عملیات ثبتی یک واحد ثبتی یا اداره ثبت قرار داد حوزه ثبتی می نامند .
حریم املاک
مقداری از اراضی اطراف ملک و قنات و مهر و امثال آن است که برای کمال انتفاع از آن ضرورت دارد. (ماده ۱۳۶ قانون مدنی)
حق کسب و پیشه
حقی است برای مستأجر بازرگان و پیشه ور و مطلق کسانی که از طریق اجاره مکانی کسب. که معاش کنند، ولو آنکه بازرگان نباشند.
حق خیار
اختیار ابقا و ازاله عقدی که به جهت قانونی در حالت تزلزل است. مانند عقدی که یکی از خیارات در آن قرار داده ذکر شده است؛ به حکم قانون (مانند خیار مجلس) یا به تراضی طرفین (مانند خیار شرط)
حدود صنفی
حداقل فاصلهای است بین دو محل کسب مشابه فرد یا افراد صنفی با توجه به نوع فعالیت کسبی هریک از آنها.
خلاصه معامله
برگه مخصوصی است که پس از انجام معامله دفترخانه تنظیم کننده سند آنرا همراه با کپی سند مالکیت به اداره ثبت محل میفرستد.
خیار
به معنی اختیار داشتن و جمع آن خیارات است خیار عبارت از حق فسسخ معامله است که قانون جهتی از جهات به یک یا هر دو طرف معامله میدهد تا بتوانند عقد را به هم بزنند. هریک از خیارات بعد از فوت با شرایط قانونی به وراث منتقل میشود. (ماده ۴۴۵ قانون مدنی)
خیا تأخیر ثمن
یعنی سه روز پس از انعقاد عقد که به صورت نقدی و بدون شرط مدت بوده است به ثمن به فروشنده داده شود و نه مبیع به خریدار تسلیم گردد در چنین وضعی پس از گذشت سه روز و عموم تسلیم عوضین فروشنده حق دارد که معامله را فسخ کند.
خیار رؤیت
هرگاه یکی از متبایعین مالی را سابقاً دیده و به اعتماد رژیت سابق معامله کند و بعد از رؤیت معلوم شود که مال مزبور اوصاف سابقه را ندارد اختیار فسخ خواهد داشت . ( ماده 313 قانون مدنی )
خیار شرط
هرگاه در ضمن معامله توافق شود که متعاملین يا یکی از آنها حق فسخ معامله را داشته باشد میگویند خیار شرط پدید آمده است. پیدایش این خیار برحسب شرطی است که در ضمن عقد می شود .البته این شرط در صورتی صحیح و لازمالرعایه است که مدت آن معلوم باشد.
خیار غبن
معنی لغوی این کلمه خدعه و نیرنگ و گول زدن است اما در اصطلاح فقه ، مقصود از غبن این است که بیعی به کمتر یا بیشتر از قیمت انجام شده باشد . خیار غبن از خیارات مشترک بین بایع و مشتری است خیار غبن هنگامی پدید می آید که اول مغبون از قیمت مورد مطالعه بی اطلاع باشد ثانیا اختلاف ثمن و قیمت به میزانی باشد که در عرف و عادت قابل گذشت نباشد و مرجع تشخیص این میزان عرف است. زیرا که در شرع میزانی برای ثمن معین نشده است بنابر آن برای تشخیص آن طبعا باید نظر عرف را جویا شد .
خیار مجلس
هریک از متعاقدین که مادام از هم جدا شدهاند میتوانند معامله را فسخ کنند اما اگر از هم جدا شدند بیع لازم الجرا می گردد . خیار مجلس از جمله خیارات مختص به بیع است و در سایر معاملات مانند اجاره پدید نمیآید. برای مثال اگر شخصی ملکی را به دیگری صلح کند. خیار مجلس برای طرفین به وجود نمیآید ولی اگر این انتقال در چارچوب عقد بیع انجام گیرد خیار مجلس برای طرفین پدید میآید هرگاهطرفین مجلس معماله را به معیت یکدیگر ترک کرده و با هم از آنجا بیرون آیند باز هم خیار باقی است مگر آنکه فاصله آنها بیش از مقداری شود که در حالت انعقاد عقد وجود داشته است.
خریدار
کسی که در عقد بیع، قبول عقد میکند و عوض میدهد. خواه عوض پول باشد خواه جنس.
خریدار شرطی
مشتری در بیع شرط را خریدار شرطی و مشتری شرطی مینامند یعنی خریدار در معامله شرطی.
خیار تدلیس
تدلیس. عمل موجب فریب طرف معامله است و سبب پیدایش حق فسخ میشود که آن را خیار تدلیس گفته میشود. (ماده ۴۳۸ قانون مدنی)
خیار منجز
خیاری است که ابتدای مدت آن متّصل به عقد باشد. مانند خیار مجلس و خیار حیوان, در بعضی از خیارات ممکن است ابتدای مدت آن متصل به عقد نباشد. (ماده ۳۰۰ فانون مدنی)
خیار کذب
در مرابحه هرگاه پس از عقد هر مشتری معلوم شود که بایع در اخبار از سرمایه، مبلغ را زیادتر از واقع گفته است برای مشتری خیار نسخ حاصل میشود و این خیار را خیار کذب میگویند.
خانه
خانه بنایی است که معمولاً محل زندگی یک خانوار بوده و فاقد مشترکات موضوع قانون تملک آپارتمانهاست.
خیار مختص
خیاری که در یک عقد فقط برای یک طرف معامله حاصل میشود. مانند خیار حیوان. (ماده ۳۹۸ قانون مدنی)
خسارت تأخیر در انجام تعهد
این نوع خسارت جایی است که اصل تعهد قابل انجام است ولی چون متعهد تخیر کرده هم باید خسارت بدهد هم تعهد را انجام دهد این نوع خسارتهایی است که تعهد به صورت تعهد مطلوب باشد. (ماده ۲۶۶ قانون مدنی)
دارائی
به مجموع اموال و مطالبات و دیون گفته میشود.
دانگ
یک ششم از مال غیر منقول است.
دایر
زمینی است که تحت کشت يا مانند آن باشد.
داین
کسی که تعهدی به نفع او به ذمه غیر وجود دارد.
دفتریار
دفتریار شخصی است که سمت معاونت دفترخانه و نمایندگی سازمان ثبت را دارد و دفتریار اول نامیده میشود. (ماده ۳ قانون دفاتر اسناد رسمی)
دلال
کسی است که در مقابل اجرت. واسطه انجام معاملاتی شده یا برای کسی که میخواهد معاملاتی نماید طرف معامله پیدا میکند اصولا قرارداد دلالی تابع مقررات راجع به وکالت است.
دین
تعهدی که بر ذمه شخصی به نفع کسی وجود دارد.
دین موجَل
دینی که در موعد معینی قابل مطالبه و پردانحت است.
دهستان
بلوک را گویند. دهستان را دهدار اداره میکند که سابقاً او را میر بلوک مینامیدند، هر چند دهستان یک بخش را تشکیل میدهد.
دفینه
دفینه مالی است که در زمین یا بنایی دفن شده و برحسب اتفاق و تصادف پیدا میشود. (ماده ۱۷۳قانون مدنی)
ذمّه
حقی که شخص به عهده دیگری دارد، در اصطلاح ، به حق ذمی، حق دینی نیز می گویند.
رابطه حقوقی
بستگی حقوقی دو یا چند شخص و نیز بستگی حقوق شخص با اشیاء و اموال و حقوق و منافع را گویند.
راهن
رهن دهنده را در عقد رهن یا راهن میگویند. (ماده 771 قانون مدنی)
رأس المال
در عرف بازار و بازاریان به این معناست که اصل قیمت خرید را به مشتری میگویند و سودی بر آن معین میکنند.
رجوع
برگشت به حالت قبل از عقد است. رجوع با فسخ به یک معنی است درحالتی که کسی چیزی را ببخشد بعد از آن میتواند با شرایطی از آن رجوع کند. (ماده ۸۰۳ قانون مدنی)
رشید
کسی که دارای وصف رشد است و در مقابل غیر رشید یا سفیه استعمال می شود.
رد عقد غیر نافذ
امضاء نکردن عقد غیر نافذ به علت اکراه یا فضولی بودن یا سفه عاقد و امثال آنها در مقابل تنفیذ عقد غیر نافذ استعمال میشود. (ماده ۲۵۰ قانون مدنی)
رسید
نوشتهای که دریافت چیزی را معین میکند.
رضا
به معنی موافقت و اختیار در یک رابطه عمل حقوقی طرفین.
رقبی
قسمتی از حق انتفاع است که از طرف مالک ملک به نفع دیگری برای مدت معینی برقرار میشود. (ماده4۲ قانون مدنی)
رَقَبه
عنوان املاک غیر منقول و به معنای موارد زیر است. الف: زمین و ملکی که به کسی داده شود که مادام العمر از آن بهرهمند شود. ب: حق مالکیت نسبت به زمین. پ: زمینی که نزدیک به آب رود باشد.
رهن
عقدی است که به موجب آن مدیون مالی را برای وثیقه به داين میدهد. (ماده 4۲ قانون مدنی)
رونوشت سند
رونوشت سندی که مطابقت آن با ثبت دفتر گواهی شده است به منزله اصل سند است مگر در صورت اثبات عدم مطابقت رونوشت با سند دفتر. (ماده 74 قانون ثبت)
رعیت
کشاورزانی که برای یک مالک زراعت کنند.
رابطة حقوقی
بستگی حقوقی دو یا چند شخص و نیز بستگی حقوقی شخص یااشیاء و اموال و حقوق و منافع را گویند.
زمین آبی
زمینی است که زراعت آن از آب دایمی رود یا استخر یا قنات یا چشمه چاه و امثال آن آبیاری شود.
زراع
کسی است که مالک زمین نیست و با دارا بودن یک یا چند عامل زراعتی شخصاً و یا به کمک افراد خانوادة خود در زمین متعلّق به مالک مستقیماً زراعت میکند.
ساختمان
عبارت است از بنای پوشیده که برای مسکن ، زندگی و یا فعالیت انسان و یا نگهداری کالاو یا ماشین آلات و غیره در نظر گرفته شده است .
سفیه
کسی است که تصرفات او در اموال و حقوق مالی خود عقلانی نباشد.
سند
بر اساس تعریف قانون مدنی, هر گونه نو شتهای که مستند اقامه دعوی قرار گیرد و دادخواست دهنده به استناد آن خود را محق بداند و مطالبه حقی یا مالی را بنماید در دفاع از دعوی, مدعی به آن استناد کند,چنین نوشته ای سند محسوب میگردد.
سند اجرائی
سندی که به موجب اجرائیه دادگاه به عنوان سند رسمی لازالاجرا بدون حکم دادگاه قابل اجراء با شد سند اجرایی محسوب می شود . مانند اجرائیه دادگاه و اجرائیه ثبتی .
سند انتقال
هر سند که دلالت بر انتقال مالی به دیگری باشد، اعم از عادی و رسمی و بیشتر در سند انتقال رسمی به کار میرود و در مورد سند عادی باید قرینهای وجود داشته باشد.
سند بیع
سندی است کاشف از وقوع بیع. اعم از آنکه عادی باشد یا رسمی.
سند تعهد بیع
در آپارتمانی که هنوز ساخته نشده و در قراردادی که به غلط پیش فروش نامیده میشود میبایستی در سند تعهد بیع گنجانده شود چون هنوز یکی از شرایط صحت معاملات (موجود بودن مورد معامله) را ندارد. هرگاه معامله طرفین، بیع تلقی نشود لیکن تعهد به بیع باشد ممکن است چنین سندی براساس شرایط آن و ماده 10 قانون مدنی لازم الوفاء محسوب میشود.
سند ذمهای
عبارت است از سندی که مزید تعهد شخصی بر مدیون بودن به پرداخت وجه نقد يا جنس معینی باشد. مانند سندی که مدیون به دیگری داده و در آن خود را به پرداخت وجه معینی یا تسلیم حبس متعهد نموده است و مطالبه وجه آن با صدور اجرائیه ثبتی به دادگاه میسر است.
سند رسمی
اسنادی که در اداره ثبت اسناد و املاک و یا دفاتر اسناد رسمی یا در نزد سایر مأمورین رسمی در حدود صلاحیت آنها و بر طبق مقررات قانونی تنظیم شده باشند رسمی است.
سند رهنی
سندی که در رهن یک شخص اعم از حقیقی یا حقوقی, از جمله اشخاص عادی بانکهاء شرکتها و غیره... در ازاء طلب مشخص باشد.
سند عادی
عبارت از نوشتهای است که به و سیلة افراد تنظیم شده باشد بدون آنکه مأمور رسمی طبق مقررات قائونی در آن مداخله داشته باشد.
سند لازم الاجرا
هر سندی که بتوان بدون رجوع به دادگاه نسبت به آن اجرائیه صادر نمود و بتوان آن را به مورد اجرا گذارد. سند لازمالاجراء محسوب میشود مانند سند رسمی طلب و چک.
سند مالکیت
سند رسمی مخصوصی که پس از طی تشریفات ثبت مال غیر منقول و ثبت آن در دفتر مخصوصی از دفاتر اسناد ثبت اسناد و املاک که نام آن دفتر املاک است به مالک ملک داده میشود و دولت دارنده آن را مالک میشناسده هر چند که متصرف نباشد.
سند معامله
سندی که دلالت کننده بر وضوع معامله است اعم از آنکه رسمی باشد یا عادی.
سند متمم رهنی
اگر رهن دهنده (راهن) بعد از تنظیم سند رهن, مال دیگری را در تکمیل رهن قبلی به رهن بدهد بدون آن که وام جدیدی دریافت نماید. سندی که بعداً تنظیم میشود سند متهم رهنی میگویند.
سهم
حصه شریک در مال مشاع یا سهمی از سهام یک شرکت.
سکنی
حق انتفاع هرگاه به صورت سکونت منتفع در مسکن متعلق به غیر باشد, آن را سکنی و حق سکنی نامیده میشود. (ماده ۴۳ قانون مدنی)
سرقفلی
حق سرقفلی که قانون روابط مالک و مستأجر از آن به حقّ کسب و پيشه و تجارت تعبیر کردهاند.
ششدانگ
همگی و تمامی یک پلاک یا یک قریه را گویند.
ششدانگ مفروض
کلیه ششدانگ مفروض بیشتر در مکاتبا اداری استعمال می شود
شماره اصلی
در املاک شهری و مستغلات برای هر ملک یا شماره و در املاک مزورعی نیز برای روستا ها و مزارع ششدانگی یک شماره اصلی منظور می شود . ( ماده 7 و 8 قانون ثبت)
شماره ثبت معاملات
شماره ثبت معاملات دفاتر اسناد رمسی باید مسلسل بوده و در آخر سال تجدید نشود.
شماره فرعی
در صورتی که مزرعه مشتمل بر قطعات مفروز و اعیان و غیره باشد برای هر قسمت یک شماره فرعی و از همان شماره اصلی منظور خواهد شد . (ماده 8 آئیین نامه قانون ثبت ) مثل 2 فرعی از 25 اصلی .
شرکت تضامنی
شرکتی است که تحت اسم مخصوصی برای امور تجارتی دو یا چند نفر با مسئولیت تضامنی تشکیل میشود. (ماده ۱۱۶ قانون تجارت)
شرکت سهامی
شرکتی است که برای امور تجاری تشکیل و سرماية آن به سهام تقسیم شده و مسولیت صاحبه آن سهام محدوده به آنهاست. (ماده ۲۱ قانون تجارت)
شرکت سهامی عام
شرکتهایی هستند که موسسین آنها قسمتی از سرمایة شرکت را از طریق فروش سهام به مردم تأمین میکنند.(ماده ۴ و ۵ قانون تجارت)
شرط فعل
شرط فعل آن است که اقدام یا عدم اقدام به فعلی؛ بر یکی از متعاملین یا هر شخص خارجی شرط شود. (ماده 234 قانون مدنی)
شخصیت حقوقی
عبارت است از گروه از افراد انسان يا منفعتی از منافع عمومی که قراین آن را در حکم شخص طبیعی و موضوع حقوق و تکالیف قرار داده باشند. مثل دانشگاه انجمن شهر, شرکت تجارتی و شهرداری.
شخصیت حقیقی
شخصیت حقیقی که شخص طبیعی نامیده می شود. عبارت از فرد انسانی که محدود به تولد و موت است.
شفعه
هرگاه مال غیر منقول قابل تقسیمی بین دو نفر مشترک باشد و یکی از دو شریک حصة خود را به قصد بیع به شخص ثالث منتقل کند. شریک دیگر حق دارد قیمتی را که مشتری داده است به او بدهد و حصه مبیع را تملک کند.(ماده 808 قانون مدنی)
شرط ضمن عقد
هر شرطی که به موجب عقدی به نفع کسی يا به ضرر دیگری مقرر شده باشد شرط ضمن عقد نامیده میشود. ولو آنکه راجع به شرط قبل از انعقاد عقد مذاکره شده باشد و عقد با توجه به مذاکرة قبلی منعقد گردد.
شرط مجهول
شرطی که مورد آن مجهول باشد چنان که در عقد بیع شرط شود که مشتری ثمن را پس از مراجعت از سفر مکه سال بعد از عقد بدهد. بدیهی است تاریخ مراجعت مجهول است و در نتیجه تاریخ رد ئمن هم مجهول است. (ماده ۲۳۳ قانون مدنی)
صغار
جمع صغیر است.
صغیر غیر ممیز
به سن بلوغ نرسیده قوة درک ندارد و سود و زیان خود را تشخیص نمیدهد.
صغیر ممیز
به سن بلوغ نرسیده ولی دارای قوه ادراک نسبی است و میتواند سود و زیان خود را در معاملات تشخیص دهد.
صلح
عقدی است که در آن طرفین؛ توافق بر امری کنند بدون این که توافق آنها به عنوان یکی از عقود معین باشد. (ماده ۷۵۲ قانون مدنی)
صلح محاباتی
صلحی است که طرفین با علم و عمد تعادل ارزش دو عوض را به قصد نیکوکاری به هم میزنند.
صندوق ثبت
محلی است برای نگهداری وجوه حاصل از معاملات متعاقب عدم حضوراصحاب معامله برای تنظیم سند و استرداد وجوه پرداعت شده که حساب امانت نیز نامیده میشود.
صندوق دادگستری
صندوقی است برای سپردن وجوه ناشی از موارد مُصرح قانونی مثل تودیع خسارت در تأمین خواسته. (ماده ۱۰۸ قانون آیین دادرسی مدنی)
صنف
آن گروه از افراد صنفی که طبیعت فعالیت آنان در یک نوع باشد، تشکیل یک صنف را میدهند.
ضامن
متعهد در عقد ضمان را گویند.
ضمان
در معنی عقد ضمان است و عبارت است از اينکه شخص مالی را که برذمه دیگری است به عهده بگیرد. (ماده ۶۸۴ قانون مدنی)
ضرر تأخیر انجام تعهُد
ضرر ناشی در تأخیر در انجام تعهّد را گویند.
ضرر عدم اجرای تعهّد
ضرری که از عدم اجرای تعهّد و یا اجرای تعهّد برای متعهد له ناشی شده باشد.
ضمان عقدی
عقدی است که به موجب آن شخص مالی را که بر ذمه دیگری است که به عهده میگیرد. متعهّد را ضامن و طرف دیگر را مضمون له و شخص ثالث را مضمون عنه یا مدیون اصلی گویند. (ماده ۶۸۴ قانون مدنی)
طرح تفصیلی
طرح تفصیلی؛ بزرگ شده طرح هادی و جامع شهری است و از نظر قانون طرح تفصیلی عبارت است از طرحی که بر اساس معیارها و ضوابط کلی طرح جامع شهر میباشد.
طبقه همکف
طبقهای که سطح آن همطراز سطح گذر و یا حداکثر ۱۲۰ سانتی متر بالاتر از سطح زمین باشد.
طرح جامع
عبارت است از طرح بلند مدتی است که در آن نحوه استفاده از اراضی و منطقهبندی مربوط به حوزههای مسکونی» صنعتی؛ بازرگانی اداری، کشاورزی تأسیسات و تجهیزات و تسهیلات شهریی نیازمندیهای عمومی شهری و نوسازی و بهسازی و اولویتهای مربوط به آنها تعیین میشود. طرح جامع در قانون شهرداری به نام (نقشه جامع) نامیده شده است.
طرح هادی
عبارت از طرحی است که در آن جهت گسترش آتی شهر و نحوه استفاده از زمین های شهری برای عملکردهای مختلف به منظور حل مشکلات حاد و فوری شهر و ارائه راه حل های کوتاه مدت و مناسب برای شهرهایی که دارای طرح جامع نیستند ، تهییه میگردد.
طرفین عقد
الف: کسی که ایجاب را عرصه میکند و آن که قبول میکند ، خواه هریک از طرفین باشد یا بیشتر. ب: در معنی عام شامل هر یک از طرفین عقد و قائم مقام قانونی نها می باشد.
طبقات
درجه ها، مرتبه ها جمع طبقه.
ظهرنویس
کسی که فعل ظهرنویس را بجا میآورد.
ضرب سطح اشغال
نسبت مساحت زیربنای طبقه همکف یک ساختمان را به مساحت زمین, ضریب سطح اشغال گویند.
ضمانت
متعدد در عقد ضمان را گویند.
عاریه
عاریه عقدی است که به موجب آن یکی از طرفین به طرف دیگر اجازه میدهد که از عین مال او مجاناً منتفع شود. عاریهدهنده را (معیر) و عاریه گیرنده را (مستعیر) گویند. (ماده ۶۳۵ قانون مدنی)
عدوان
صفت تصرف بدون مجوز قانونی است.
عدم نفوذ
عقد غیر نافذ در حالت عدم نفوذ, نظیر عقد باطل است؛ مثلاً عقدی که در اثر اکراه واقع میشود هیچ تعهّدی ایجاد نخواهد کرد ولی هرگاه شخصی مکره آن را تنفیذ کند. آثار حقوقی عقد صحیح از ابتدا بر آن بار خواهد شد. (ماده ۲۰۹ قانون مدنی)
عرصه
زمین را عرصه گویند در برابر اعیانی.
عقد
عبارت است از این که یک یا چند نفر در مقابل یک یا چند نفر دیگر تعهد بر امری نمایند و مورد قبول آنها باشد. (ماده ۱۸۳ قانون مدنی)
عقّد امانی
عقدی است که به وسیلة آن مالک مالش را بدون دریافت عوض به دیگری می سپرد.
عقد تشریفاتی
عقدی است که برای تشکیل آن باید تشریفات خاصی, غیر از اراد طرفین، رعایت گردد. مثلاً بیع اموال غیر منقول را میتوان یک عقد تشریفاتی دانست, زیرا طبق مقررات علاوه بر اراده طرفین, باید به ثبت برسد و الا معامله در نظر مراجع صلاحیتدار تشکیل شده محسوب نمیگردد و دعوی راجع به آن مسموع نخواهد بود.
عقد جائز
عقدی است که قابل نسخ است یعنی طرفین آن میتوانند در هر زمان که بخواهند یک طرفه آن را فسخ کننده برای مثال عقد وکالت یا ودیعه یا مضاربه یا شرکت از مصادیق عقود جائز هستند که هریک از طرفین آن میتوانند هر زمان که بخواهند یک طرفه آن را فسخ کنند و رضایت و توافق طرف مقابل برای فسخ آن ضرورتی ندارد.
عقد خیاری
آن است که برای طرفین با یکی از آنها یا برای ثالثی اختیار فسخ باشد. (ماده 18۸ قانون مدنی)
عقد ضمان
عبارت است از این که شخصی مالی را که بر عهده دیگری است. به عهده بگیرد. متعهد را ضامن طرف دیگر را بستانکار و شخص ثالث را بدهکار اصلی یا مدیون اصلی میگویند. (ماده ۶۸۴ قانون مدنی)
عقد عهدی
مانند عقد ودیعه که به موجب آن، شخصی مال خود را نزد دیگری امانت میگذارد، که هر موقع خواست آن را به او برگرداند.
عقد غیر تشریفاتی
یا رضائی، عقدی است که به صرف اراده طرفین تشکیل میشود و نیازی به هیچ تشریفات دیگر ندارد. مانند فروش اموال منقول.
عقد لازم
آن است که هیچیک از طرفین معامله حق فسخ آن را نداشته باشد مگر در موارد معینه. (ماده ۱۸۵ قانون مدنی)
عقد معیّن
عقدی است که در قانون نام خاصی دارد و قانون گذار شرایط انعقاد و آثار آن را معین کرده است مانند بیع اجاره، رهن ودیعه و غیره در این گروه ضرورت ندارد که تمام حقوق و تکالیف طرفین در پیمان آورده شود. زیرا قانونگذار خود به چنین کاری دست زده و آنچه را عادلانه و متعارف یافته است به صورت قوانین تکمیلی و گاه امری در آثار عقد آورده است. کافی است که آنان در ارکان اصلی عقد تراضی کنند و دیگر مسائل فرعی را قانون تعیین میکند.
عقد منجز
آن است که تأثیر آن برحسب انشاء موقوف به امر دیگری نباشد. (ماده ۱۸۹ قانون مدنی)
عمل رسمی
عملی است که منصوب به دولت است.
عوض
در معاملات معوض هریک از دو موضوع مورد معامله را عوض نامند.
عوارض
عبارت است از پول یا مالی که برای انجام خدمت معینی به دستگاه دولت یا ادارات محلی پرداخت میکنند. مانند عوارض نوسازی در شهرداری، عوارض صنوف و عوارض حق مشرفیت.
عندالمطالبه
هنگام مطالبه با آنگاه که مطالبه کنند و به معنی صفت اسناد یا دیون اگر مدتدار نباشد.
عندالاستطاعه
هنگام توانایی و استطاعت.
علی الحساب
گرفتن مبلغی پیش از موعد پرداخت يا واریز است. هنگامی که کسی از حساب معینی پول پیش از موعد پرداخت یا قبل از تصفیه آن بگیرد میگویند علی الحساب گرفت.
عین
اشیاء مادی مستقل.
عین مستأجره
مورد اجاره. (ماده ۴۶۶ قانون مدنی)
عرف
به معنی چیزی که در ذهن شناخته شده و مأنوس و مقبول خردمندان است نه کار رفته است.
عقد اجاره
عقدی است که یک طرف منفعت عین یا نیروی کار خود را در ازای گرفتن اجرت به دیگری میدهد.
عقد باطل
هر عقدی که فاقد یکی از شرایط صحت معامله باشد باطل است.
عقود
جمع عقد است.
عامل مزارعه
زارع را در عقد مزارعه عامل مزارعه گویند.
عامل مساقات
کسی که در عقد مساقات درختان میوه را برای نگهداری و آبیاری از مالک آن میگیرد.
عامل مضارب
کسی که سرمایه را از دیگری برای تجارت در عقد مضاربه میگیرد.
علائم و نشانه های زمینی
علائم و نشانه های زمینی مربوط به نقشه برداری و تحدید حدود و حریم (کاداستر) می باشد.
غبن
ضرر و زیانی است که حین معامله معوض ، در نتیجه نا برابری فاحش بین ارزش دو عوارض ، به طرف نا آگاه در قرار داد می رسد، و غالبا در اثر خدعه آگاهانه طرف مقابل است .
غیر رشید
کسی است که تصرفات او در اوال و حقوق مالی خود عقلانی نباشد( ماده 1208 قانون مدنی)
غیر منقول
مالی که قابل انتقال مادی نباشد مانند زمین.
غیر نافذ
عدم نفوذ
غبن فاحش
اگر غبن اصلا به تقویم مقوم نرسیده باشد آن را غبن فاحش خوانند و است غبن در صورتی فاحش است که عرفا قابل مسامحه نباشد. (ماده 417 قانون مدنی)
فرد صنفی
هر شخص حقیقی یا حقوقی که در یکی از فعالیتهای صنفی اعم از تولید, تبدیل، خرید، فروش, توزیع، خدمات و خدمات فنی سرمایهگذاری و به عنوان پیشه ور صاحب حرفه و شغل آزاد. خواه به شخصه یا با مباشرت دیگران محل کسبی داير یا وسیله فراهم آورده و تمام یا قسمتی از کالاء محصول يا خدمات خود را به طور مستقیم و به صورت کلی با جزئی به مصرف کننده عرضه دارد, فرد صنفی شناخته میشود.
فروش افساطی
عبارت است از واگذاری عین به بهای معلوم به غیر, به ترتیبی که تمام یا قسمتی از بهای مزبور به اقساط مساوی یا غیر مساوی در سر رسید یا سر رسیدهای معین دریافت گردد.
فسخ
عبارت است از حق بر هم عقدی که صحیحاً واقع شده است اعم از آن که آن عقد جائز باشد يا لازم. (مستفاد از ماده 18۵ و ۱۸۶ قانون مدنی)
فسخ فعلی
تصرفاتی که نوعاً کاشف از به هم زدن معامله باشد فسخ فعلی است. (ماده45۱ قانون مدنی)
فک
به معنای فسخ است وقتی میگویند معامله را فک کرد یعنی معامله را فسخ کرد. در نتیجه عمل فسخ را فک میگویند.
فک رهن
خارج شدن مال مورد رهن از حالت وئیقه.
فرس ماژور
حادئهٌ غیر مترقبه که نتوان از آن اجتناب کرد و در نتيجة آن انجام تعهّدی مقدور نشود یا شخصی نتواند خود را با یک قاعدهُ حقوقی تطبیق دهد.
فروش
به معنی بیع است.
فروشنده
به معنی بایع است و بایع گوینده ایجاب در عقد بیع را گویند.
فرار از دین
هر عمل حقوقی متقلبانه آنکه منظور عامل آن قرار از پرداخت دین باشد. (ماده ۲۱۸ قانون مدنی).
قبض
عبارت از استیلای مشتری بر مبیع (مورد معامله) است. (ماده ۳۶۷ قانون مدنی)
قرارداد
توافقی که بر حقوق یا وظایف قانونی طرفین قرارداد. تأثیر میگذارد و قانون آن را به رسمیت میشناسد.
قرض
عقدی است که به موجب آن یکی از طرفین. مقدار معینی از مال خود را به طرف دیگر تملیک میکند که طرف، مثل آن را از حیث مقدار و جنس و وصف رد نماید. (ماده ۶۴۸ قانون مدنی)
قرضه
سندی است که حاکی از تملک سهم معینی در شرکت بوده و به دارنده آن حق میدهد که در تمام مزایای مقرر در اساسنامه شرکت استفاده کند.
قصد
مصمم شدن به انجام یک عمل حقوقی از قبیل اقرار بیع و غیره.
قطعه زمین
زمینی که دارای یک سند مالکیت بوده و به وسیله خیابان يا معبر مجزا نشده باشد.
قولنامه
نوشتهای است غالباً عادی, حاکی از توافق بر واقع ساختن عقدی در موعد معینی که ضمانت اجراء تخلف از آن پرداخت مبلغی است. این توافقها مشمول ماده 10 قانون مدنی است.
قوه قاهره
قوه قاهره یا فرس ماژور نیرویی است خارج از اراده و میل طرفین قرارداد که بر وضعیت موجود حاکم میشود مثل زلزله سیل، جنگ و غیره.
قیم
نماینده قانونی محجور که از طرف مقامات صلاحیتدار قضایی در صورت نبودن ولی قهری و وصی او تعیین میشود.
قيمت منطقهای
آخرین ارزش معاملاتی زمین که ملاک عمل اداره امور اقتصادی و دارایی است.
کاداستر
نقشه برداری ثبتی است. یعنی نقشه برداری که ارزش حقوقی داشته باشد و بتوان بر اساس مرزهای آن سند مالکیت صادر کرد.
کفالت
عقدی است که به موجب آن یکی از طرفین در مقابل طرف دیگر احضار شخص ثالثی (سومی) را تعهد میکند. (ماده ۷۳۴ قاتون مدنی)
کسب
حاصل کردن و به دست آوردن فراهم آوردن چیزی.
کسبه
بیشهای که از آن چیز به دست آید. آنچه کسب شود.
کم بها
کم قیمت. کم ارزش.
کمیسیون
دلال گماشته. کسی که عهدهدار حمل و نقل مال التجاره يا خرید و فروش برای دیگری باشد.
کفالت
عقدی است که به موجب آن احدی از طرفین در مقابل طرف دیگر احضار شخص ثالثی را تعهد میکند. (ماده ۷۳۴ قانون مدنی)
گرو
مترادف رهن است.
گواهی امضاء
تصدیق (تأیید) امضاء زیر نوشتههای عادی غیر مالی است دفاتر اسناد رسمی دفتری دارند که دفتر گواهی امضاء نامیده میشود.
گواهی پایان ساختمان
گواهینامهای است که توسط شهرداری پس از اتمام عملیات ساختمانی به منظور اجازه بهرهبرداری از آن صادر میشود.
گواهی عدم خلاف
گواهینامهای است که توسط شهرداری و در مقاطع مختلف ساختمانی به منظور اعلام وضعیت عملیات انجام شده در مقایسه با پروانه ساختمانی جهت ادامه عملیات، صادر می شود.
لازم قانونی
هر معنی که از لوازم یک امر مصرح در قانون باشد لازم قانونی نامیده میشود.
لازم عقلی
هرگاه ملازمة بین دو مطلب تحت سیطرة تعقل درآید این ملازمه را ملازمة عقلی و آن لازم را لازم عقلی گویند.
لازم الاجراء
به معنی حکم لازم الاجراء است یعنی حکمی که مراحل رسیدگی به دعوی مربوط به آن خاتمه یافته و نوعاً (صرفنظر از مختصات و عوارض مربوط به صورت خاص قابل اجراء است)
لا یحه
طرح.
لزوم حقی
هرگاه طرفین یک عقدلازم بتوانند در آن عقد. شرط خیار کنند و به این ترتیب لزوم آن را برای مدتی از بین ببرند لزوم عقد مزبور را لزوم حقی گویند مانند لزوم بیع زیرا در عقد بیع میتوان شرط خیار نمود. (ماده ۴۵۸ قانون مدنی)
لازم غیر مفارق
لازم لاینفک
ماجور
به معنی عین مستأجره است.
ماترک
مالی که با فوت مالک آن و به حکم قانون به وارث تعلق گیرد.
ما فی الذّمه
مترادف دین و حق ِمُی است. حقی است که به نفع کسی در ذمه شخصی مستقر شده است.
مالک
مالک کسی است که ملک به اسم او ثبت شده است و یا کسی که ملک مزبور به او منتقل گردیده و این انتقال نیز در دفتر املاک به ثبت رسیده باشد. یا این که ملک مزبور از مالک رسمی به او رسیده باشد.
مالکیت
نوعی رابطه حقوقی است که بین شخص و عین خارجی برقرار می شود و به او اجازه میدهد و هر گونه تصرفی را در مال خود بنماید.
میاحات
اموالی که ملک اشخاص نیست و افراد میتوانند آنها را مطابق قانون به هریک از اقسام مختلف آنها تملک کرده و یا از آنها استفاده کنند. مباحات نامیده میشود مثل اراضی موات. (ماده ۲۷ قانون مدنی)
مباشر
کسی که از طرف مالک به طور مستمر اداره اموال او را تصدی میکند.
مبیع
چیزی که فروخته شده است.
مثَمَن
معوض را در عقد بیع گویند.
مسموع
به معنی شنیده شده. در حقوق به معنی قابل پذیرش بودن امری یا ادعایی طبق قانون در دادگاه و غیر آن است. (ماده ۲ قانون آیین دادرسی مدنی)
متصالح
قبول کننده را در عقد صلح گویند.
متولی
اداره کننده امور موقوفه.
مجنون
کسی است که فاقد قوه عقل و دارای اختلال اعصاب و تشخیص جنون کار آسانی نیست.
محجور
در اصطلاح حقوقی محجور به کسی گفته میشود که قانوناً از تصرف در اموال و حقوق مالی خود و دخالت مستقیم در آنها و انجام اعمال حقوقی مورد آنها (از قبیل فروش : اجاره. هبه) ممنوع است.
مُحق
کسی که ادعای او حق است.
محل اقامت
محلی که شخص در آنجا سکونت داشته و مرکز مهم امور او نیز در آنجا باشد.
مرتهن
کسی که مال را به رهن میگیرد.
مزایده
فروش کالا یا خدمات به بالاترین قیمت ممکن.
مستأجر
اجاره کننده. (ماده ۴۶۶ قانون مدنی)
مستحد ثات
بنا شدههاء آنچه که روی زمین بنا میشود. در لغت به معنی تازه به وجود آمده هان نو پیدا شدهها.
مستحق للغیر
اموال غیر منقولی که مورد بهرهبرداری، توسط مالک آنهاست.
مشروط علیه
کسی که شرط به زیان او در قرارداد درج شده است.
مشروط له
کسی که شرط مندرج ضمن عقد بة سود او است.
مصالح
کسی که در عقد صلح ایجاب از ناحیه او است. .
معاملات قطعی
اگر در عقد بیع هیچگونه شرطی معین نشده باشد معامله قطعی است.
معاملات لازم
معاملاتی هستند که پس از انعقاد. با ارادة یک طرف قابل فسخ و ابطال نمیباشد.
معامله
معامله کلمهای است به معنی عمل کردن متقابل در یک رابط حقوقی که موضوعش امور مالی باشد.
معامله اجاره
معاملهای است که مستأجر برای مدت معینی در برابر پرداخت اجاره ماهانه مالک منافع عين مستأجره میگردد
معامله ذمّهای
معاملهای است که به موجب آن شخص. تعهد میکند وجه با مال معینی را در موعد مقرر به دیگری پرداخت و ی تسلیم نماید.
معامله شرطی
اگر در عقد بیع برای قبض مبیع و يا تأدیه بهای آن شروطی معین و یا برای فروشنده یا خریدار, هر دو و یا شخص ثالث اختیار خاصی از قبیل احتیار فسخ در مدت معینی تعیین شده باشد. معامله شرطی است.
معاوضه
عقدی است که به موجب آن یکی از طرفین مالی میدهد به عوض مال دیگر که از طرف دیگر اخذ میکند.
معوض
در عقد معوض مالی که از طرف ایجاب کننده داده میشود معوض نام دارد.
موجر
اجاره دهنده. (ماده ۴۶۶ قانون مدنی)
موجل
تعهدی که انجام آن مشروط به رسیدن موعد معین است.
موصی
کسی را گویند که در وصیت تملیکی مال یا منفعتی از مال خود را برای زمان پس از مرگش به دیگری تملیک میکند.
موقوفات متصرفی
موقوفاتی است که به موجب قانون و با رعایت آییننامه, اداره آنها به عهده اداره اوقاف و امور خیریه است.
موقوف علیهم
کسانی را که حق انتفاع از موقوفه برای آنان برقرار شده.
موقوفه
مال مورد وقف.
مناقصه
خرید کالا يا خدمات به پایینترین قیمت ممکن.
مساقات
مساقات معامله ایست که بین صاحب درخت و امثال آن با عامل در مقابل حصَة مشاع معین از ثمره واقع میشود و ثمره اعم است از میوه و برگ گل و غیره... (ماده ۵۴۳ قانون مدنی)
مورد معامله
یعنی مورد معامله باید مبهم نباشد منظور از مبهم نبودن یعنی معلوم باشد معین باشد. در مقابل معلوم مجهول است در مقابل معین؛ مردد است مبهم یا مجهول یا مردد است. (ماده ۲۱۴ تا ۲۱۶ قانون مدنی طبق ماده ۲۱۶ قانون مدنی)
معامله به قصد فرار از دین
اصطلاحی داریم که به عنوان معامله صوری که طرفین قصد ندارند فقط ظاهرش معامله است. بنا بر این معامله صوری باطله است چون طرفین قصد ندارند . شخصی میخواهد دینش را ندهد و اموالش را به طور صوری به نام نزدیکانش میکند طلبکار که می آید به او میگوید من مالی ندارم مهم نیست معامله صوری به چه انکیزه ای باشد مهم این است که باطل است .
نایب
کسی که در امر مخصوصی از طرف شخصی که واجد صلاحیت است به او اختیار حاصی داده میشود.
نقل
سلب مالکیت یک مالک نسبت به مال معینی و اعطاء آن به دیگری خواه به رضای مالک باشد و خواه به حکم قانون.
وارث
کسی که از دیگری مالی را به ارث میبرد.
واقف
مالک وقف کننده.
وثیقه
مالی است که وام گیرنده تحت یکی از صورتهای قانونی، آن را نزد وام دهنده میگذرد.
ودیعه
عقدی است که به موجب آن یک نفر مال خود را به دیگری میسپارد برای آنکه آن را مجاناً نگاه دارد. (ماده ۶۰۷ قانون مدنی)
وجه التزام
مبلغی است که طرفین قرارداد پیش از وقوع خسارت ناشی از عدم اجرای قرارداد با تأخیر اجرای آن به موجب توافق قرار میدهند.
وجه الضمانه
پول یا مالی است که به منظور تضمین اجرای تعهد به طرف سپرده می شود و ممکن است به صورت وجه نقد يا ضمانت نامه بانکی باشد.
و صی
کسی که به موجب وصیت بر مورد ثلث یا بر صغیر قرار داده شود وصی نامیده میشود. (ماده ۸۲۶ قانون مدنی)
وصیت تملیکی
عبارت است از این که کسی عين یا منفعتی را از مال خود برای زمان بعد از فوتش به دیگری مجاناً تملیک کند. (ماده ۸۲۶ قانون مدنی)
وقف
عبارت است از اين که عين مال حبس و منافع آن تسبیل شود. (ماده ۵۵ قانون مدنی)
وقف خاص
وقفی است که منفعت مال برای افراد مخصوص مثل علماء سادات با موسسات خیریه قرار داده شود.
وقف عام
وقفی است که برای مصالح عامه تخصیص داده شود مانند وقف برای مدارس, مساجد. فقرا و غیره.
وکالت
عقدی است که به موجب آن یکی از طرفین، طرف دیگر را برای انجام امری نایب خود مینماید. (ماده ۶۵۶ قانون مدنی)
وکالت عام
منظور از وگالت عام. وکالتی است که شخص, دیگری را برای تمام امور خود نسبت به هر تصرفی که لازم است وکیل خود کند.
وکالت مطلق
وکالت مطلق ناظر به مال معینی است که اختیارات وکیل در آن بدون قید باشد.
ولی
هریک از پدر و جد پدری نسبت به اولاد خود ولایت دارد که ولی خاص یا ولی قهری هم نامیده میشود. (ماده 1180 و ۱۱۸۱ قانون مدنی)
هبه
عقدی است که به موجب آن یک نفر مالی را مجاناً به کس دیگری تملیک میکند. (ماده ۷۹۵ قانون مدنی)
هبه نامه
قرارداد هبه را هبه نامه گویند. میتوان گفت هبه نامه قبالهای است که طبق آن کسی مالی را به شخصی ببخشد.
هیئت مدیره
هیئت مدیره یا مدیران شرکت نماینده قانونی آن شرکت بوده و اداره امور شرکت را عهدهدار هستند.
ید
تصرف در مالی را ید گویند.